Pijn bij de kat

“Pijn bij de kat” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Pijn is een vervelend symptoom. Het zorgt voor veel ongemak bij jouw kat. Er zijn verschillende redenen om een pijnstiller te geven. Pijnstilling kan bijvoorbeeld worden gegeven voorafgaand aan een operatie, maar ook bij bepaalde chronische aandoeningen. Met behulp van een pijnstiller kan de kwaliteit van het leven van jouw kat positief beïnvloed worden. Soms beleven katten zelfs weer hun tweede jeugd, doordat zij met minder pijn door het leven kunnen gaan. Lees hier meer over het herkennen van pijn bij jouw kat en waar je rekening mee moet houden als je overweegt om een pijnstiller te geven.

Inhoudsopgave ‘Pijnstiller bij de kat’

1. Oorzaken van pijn
2. Symptomen
3. Herkennen van pijn
4. Wanneer is pijnstilling nodig?
5. Behandeling van pijn
6. Bijwerkingen
7. Kosten
8. Conclusie

Oorzaken van pijn

Pijn kent veel verschillende oorzaken. Hieronder staat een opsomming van welke aandoeningen pijn geven. Hierbij zou je dus een pijnstiller kunnen overwegen om te geven.

• Acute aandoeningen (breuk, kneuzing, bijtwond etc.)
• Chronische aandoeningen (artrose, gebitsproblemen etc.)
• Na een operatie (sterilisatie, castratie, tumorchirurgie etc.)
• Overig (oog- of oorontsteking, keelontsteking etc.)

Zo’n 90% van de katten ouder dan 12 jaar kampt met artrose. Atrose is slijtage van 1 of meerdere gewrichten. Deze slijtage zorgt dagelijks in meer of mindere mate voor pijn. Echter wordt maar 1 op de 10 katten hiervoor behandeld. Dit blog biedt dan ook een mooie kans om handvatten te geven over het herkennen van pijn bij de kat.

Figuur 1: Oorzaken van pijn bij de kat.

Symtomen van pijn bij de kat

De verschijnselen van pijn bij de kat zijn lang niet altijd even duidelijk. Een kat met een pijnlijk gebit zal namelijk nog wel blijven eten (vaak slikken ze de brokken in z’n geheel door). Een kat heeft daarnaast een hoge pijngrens en zal ook niet zo snel piepen.

De symptomen waarop pijn zich uit hangt af van de onderliggende oorzaak. We maken onderscheid tussen acute pijn en chronische pijn. Acute pijn treedt snel op (bijv. een gebroken poot na een aanrijding). Bij chronische pijn zijn de symptomen langer dan twee weken aanwezig.

Bij acute pijn zie je vaak:

• Afwijkende lichaamshouding (Oren die zijwaards worden gericht, gespleten ogen, gespannen mond, strakke snorharen, ineengedoken kopje)
• Niet willen eten
• Sloomheid
• Piepen, miauwen of schreeuwen

Zo zie je bij chronische pijn één of meerdere van de volgende symptomen:

• Meer slapen
• Buiten de kattenbak poepen/plassen
• Zwakkere achterhand
• Verminderde eetlust (het kost immers veel moeite om bij de eetbak te komen)
• Aarzelen en/of minder goed springen
• Stijve, stramme gang
• Minder sociale interactie met baasje en andere dieren
• Meer afzonderen
• Slechtere vachtverzorging
• Blazen bij aanraken

Vaak worden de bovenstaande symptomen ten onrechte gewijd aan ouderdom (iets wat bij de leeftijd hoort). Indien je kat 1 of meerdere van de bovenstaande symptomen heeft is het verstandig om naar de dierenarts te gaan. Het tijdelijk ingeven van een pijnstiller is een gemakkelijke manier om te zien of het gedrag van je kat verandert. Indien je kat actiever en vrolijker wordt bij het geven van een pijnstiller, mag geconcludeerd worden dat de symptomen niet bij het verouderingsproces horen.

Herkennen van pijn

Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen acute (<1 dag) of chronische pijn.

Acute pijn is te herkennen aan de volgende 5 factoren: andere stand van de oren, ogen, lippen, snorharen en kopstand. Met behulp van deze foto’s kun jij zelf beoordelen of jouw kat pijn heeft.

Score 0 = geen pijn

Score 1= milde pijn

Score 2 = erge pijn

Indien de score 4 of >4 is, heeft jouw kat teveel pijn. Het achterhalen van de onderliggende oorzaak en het geven van een pijnstiller is dan ook de aangewezen behandeling. 

Figuur 2: Herken pijn bij de kat met behulp van de Feline Grimace Scale (met dank aan www.felinegrimacescale.com).

Check de stand van de oren (www.felinegrimacescale.com).

Check de stand van de ogen (www.felinegrimacescale.com).

Check de spanning van de mond (www.felinegrimacescale.com).

Check de stand van de snorharen (www.felinegrimacescale.com).

Check de stand van de kop (www.felinegrimacescale.com).

Wanneer is pijnstilling nodig?

Er zijn verschillende redenen waarom je met een pijnstiller kan starten. Zo wordt een pijnstiller meestal gegeven na een operatie of bij acuut trauma (gebroken poot). In tegenstelling tot bij mensen zal een kat met een slecht gebit nagenoeg altijd blijven eten. Dat betekent niet dat je kat geen pijn aan zijn/haar gebit heeft! Ook hiervoor geldt dat een pijnstiller de pijn sterk kan verlichten. Andere indicaties om ook een pijnstiller te overwegen zijn chronische aandoeningen, zoals Artrose of het Feline Hyperesthesie Syndroom (FHS).

Behandeling van pijn bij de kat

Er zijn verschillende pijnstillers op de markt. Pijnstillers voor de kat zijn alleen te verkrijgen via de dierenarts. Het gebruik van paracetamol, ibuprofen of aspirine is sterk afgeraden, aangezien de lever van de kat deze medicijnen niet goed kan verwerken. Gebruik dus ook nooit deze medicijnen bij de kat!

Pijnstillers die wel gebruikt mogelijk worden zijn alleen via de dierenarts verkrijgbaar. Veel gebruikte pijnstillers bij katten zijn:

1. NSAID’s
2. Opiaten
3. Gabapentine / amytriptiline
4. Solensia (nieuw middel sinds okt 2021)
5. Ondersteunende middelen

NSAID’s:

Het woord NSAID staat voor Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs. Dit zijn pijnstillers die de ontsteking verminderen en daarnaast een koortsverlagend effect hebben. Doordat een NSAID de ontsteking remt, zal er ook minder pijn worden waargenomen. Namen van NSAID’s zijn Metacam®, Meloxicam®, Novacam®, Carporal®, Carprofen® en Onsior®. Deze groep van pijnstillers kunnen worden ingezet na een operatie of bij acute en/of chronische aandoeningen. Ze mogen dus tijdelijk, maar ook continue gebruikt worden.

Opiaten:

Middelen die onder deze groep vallen zijn morfine-achtige stoffen. Ze worden ook soms bij mensen gebruikt. In Nederland geldt een speciale wet voor deze groep pijnstillers. In deze wet staat dat deze medicijnen geïnjecteerd mogen worden door de dierenarts, maar meestal niet mee naar huis mogen worden genomen. Eén van de weinige opiaten die wel mogelijk is voor gebruik om thuis aan jouw kat te geven is het middel Tramadol® / Tralieve®. Echter is dit zo bitter dat het vaak niet lukt om toe te dienen (tenzij de kat een voedingssonde heeft).

Gabapentine / amytriptyline:

Gabapetine is een pijnstiller die vooral werkt bij zenuwpijn. Het is beschikbaar in capsules en drank. Het werkt voornamelijk goed indien het wordt gecombineerd met een NSAID, zoals Metacam®. Amitriptyline is van origine een anti-depressivum en werkt ook voor zenuwpijn. Het middel is ‘off label’, wat betekent dat het alleen in uitzonderlijke gevallen mag worden voorgeschreven.

Solensia® injectie:

Solensia® is een nieuw medicijn voor de kat en pas sinds oktober 2021 op de markt. De werkzame stof is frunevetmab. Dit is een kattenspecifiek eiwit (monoklonaal antilichaam). Dit eiwit bindt aan het stofje ‘nerve growth factor’. Door hieraan te binden wordt het doorgeven van het pijnsignaal geblokkeerd. Het werkt alleen voor artrose bij de kat (en dus niet voor andere pijnlijke aandoeningen). Solensia®  geeft bij 75% van de katten met artrose een verbetering van de kwaliteit van leven. Een veelbelovend middel dus.

Ondersteunende middelen:

Andere soorten pijnstillers of ondersteuners van de botten/kraakbeen/zenuwen die gegeven kunnen worden zijn:

• Laseren. Bij het laseren wordt gebruik gemaakt van de verschillende golflengtes van licht. Hierdoor komt er op celniveau veel energie vrij. Deze energie wordt opgenomen in de gewrichten. Hierdoor stimuleer je het gewricht om te herstellen. Indien jouw hond problemen heeft van de gewrichten (te herkennen aan: ochtendstijfheid, minder uithoudingsvermogen, piepen, niet willen traplopen etc) ontstaat een ontsteking van het gewricht. Laseren helpt om deze ontsteking te verminderen. Hierdoor vermindert de ontsteking/pijn, neemt de zenuwfunctie toe en krijgt het weefsel de tijd om te herstellen. Laseren vindt wekelijks plaats, zonder narcose. Dit is dus ideaal voor de oudere hond. Helaas hebben niet alle dierenartsenpraktijken een laserapparaat. Informeer daarom bij meerdere praktijken of jouw hond hiervoor in aanmerking komt.
• Voeding (bijvoorbeeld Hill’s j/d, Hill’s mobility, Royal Canin joint care, Royal Canin Veterinary Care Mobility. Uiteraard zijn ook andere merken geschikt.
• Voedingssupplementen. Denk hierbij supplementen met de werkzame stof: glucosamine, chondroitine, collageen type II, omega 3 vetzuren en/of groenlipmossel. Voedingssupplementen dragen bij aan het optimaliseren van de kwaliteit van het kraakbeen, het verbeteren van de doorbloeding in de gewrichten en bot. Hierdoor gaat je kat beter bewegen, waardoor de bespiering niet verder afneemt.
• Afvallen. Een gezond gezond gewicht is heel belangrijk bij pijn. Zware katten produceren namelijk meer ontstekingscellen (en dus pijn). 

Bijwerkingen

Ieder medicijn kan bijwerkingen vertonen. Dit geldt ook voor pijnstillers bij de hond. Bijwerkingen die soms worden gezien bij het gebruik van NSAID’s zijn: braken, diarree, misselijkheid, verminderde eetlust en stollingsproblemen (zelden). Bijwerkingen van opiaten zijn sloomheid, verstopping of diarree, braken, trillingen en duizeligheid. Mocht jouw hond ook andere medicijnen gebruiken, dan is dit verstandig om duidelijk aan jouw dierenarts te vermelden. Pijnstillers mogen namelijk lang niet altijd gecombineerd worden met andere middelen.

Kosten

De kosten van de behandeling van pijn bij de kat hangen van een aantal factoren af:

• Het gewicht van je kat
• De onderliggende oorzaak
• Keuze van de pijnstiller
• Duur van het gebruik (kort vs langdurend)

De kosten van metacam® voor een flesje van 3 ml is 20-30 euro (dit is genoeg pijnstilling 7 dagen, bij een gewicht van 4 kg). Voor de andere typen pijnstilling is het verstandig om contact op te nemen met je eigen dierenarts. 

De kosten voor een injectie Solensia® varieren van 70-100 euro (afhankelijk van het lichaamsgewicht). Vaak komen hier nog wel consultkosten bij, die nodig zijn om in te schatten of jouw kat hiervoor in aanmerking komt. 

Het laseren van gewrichten kost gemiddeld 35-60 euro per behandeling. Meerdere behandelingen zijn nodig om een positief effect te bereiken.

Pijnstillers zijn alleen te verkrijgen via de dierenarts. Gebruik NOOIT paracetamol of ibuprofen als pijnstiller bij de kat. De lever van de kat heeft namelijk geen capaciteit om paracetamol af te breken, waardoor al snel een vergiftiging optreed!