Jeuk bij de hond door allergie

“Jeuk bij de hond door allergie” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Allergieën bij de hond komen regelmatig voor. Het geeft meestal veel jeuk aan de poten, de rug, tepels, liezen en de kop. Een onbehandelde allergie leidt vaak tot heftige huidontstekingen. Als baasje ben je soms radeloos en wil je graag weten wat je moet doen. Het is in dit geval dan ook belangrijk om tijdig in te grijpen, voordat je hond zijn/haar huid helemaal kapot krabt.. De behandeling bestaat uit het verminderen van de jeuk en daarnaast het achterhalen van de onderliggende oorzaak. Lees hieronder meer over de verschillende soorten allergieën bij de hond en wat jij kunt doen als je hond jeuk heeft.

Inhoudsopgave ‘Jeuk bij de hond door allergie’

1. Waarom heeft mij hond jeuk?
2. Wat is een allergie?
3. Welke allergieën bestaan er?
4. Symptomen
5. Diagnose
6. Behandeling
7. Kosten
8. Conclusie

Klik snel door naar één van de onderstaande allergieën:

Voedselallergie
Omgevingsgallergie (atopie)
Vlooienallergie
Contactallergie

Waarom heeft mijn hond jeuk?

Er zijn veel verschillende oorzaken die voor jeuk bij jouw hond zorgen. De lokatie van de jeuk, het ras en de leeftijd zijn belangrijk bij het onderzoeken van de onderliggende oorzaak. Veel voorkomende oorzaken van jeuk bij de hond zijn:

• Vlooienallergie
• Voedselallergie
• Omgevingsallergie
• Contactallergie
• Hormonale aandoeningen (bijvoorbeeld de ziekte van Cushing of een trage schildklier)
• Huidinfectie (door schimmels, bacteriën, parasieten)
• Immuunstoornis (bijvoorbeeld pemphigus foliaceus of lupus)
• Verharen

Steeds vaker worden allergieën opgemerkt als onderliggende oorzaak van jeuk bij de hond. Daarom geeft dit blog jou meer informatie over de verschillende oorzaken van een allergie bij de hond.

Wat is een allergie?

Allergieën komen zowel bij mensen als dieren voor. Een allergie is een overgevoeligheid voor één of meerdere lichaamsvreemde stoffen. Lichaamsvreemde stoffen worden ook wel allergenen genoemd. Deze allergenen zijn aanwezig in de voeding of omgeving. Ze zorgen ervoor dat het afweersysteem van jouw hond na herhaaldelijk blootstelling van een allergeen hierop reageert. Een hond zonder allergie reageert dus alsnog op bijvoorbeeld een wespensteek. Echter als de drempelwaarde voor het ontstaan van jeuk wordt overschreden, zie je symptomen van een allergie. Deze reacties hebben met name invloed op de huid en in sommige gevallen op het maag-darmkanaal. Het symptoom wat bij een allergie vooral op de voorgrond treedt is jeuk.

Bij bepaalde rassen komen allergieën veelvuldig voor. Zo worden allergieën vaker gezien bij de Franse Bulldog, West-Highland White Terriër, Malteser, Duitse Herder, Beagle, Boxer, Golden Retriever en de Labrador Retriever.

Welke soorten allergieën zijn er?

Er zijn verschillende allergenen waar jouw hond op reageert. Dit is onder te verdelen in vier soorten allergieën:

• Omgevingsallergie
• Voedselallergie
• Vlooienallergie
• Contactallergie

Meestal is er sprake van een combinatie van allergieën. Zo vertonen honden met een voedselallergie ook vaak een allergie tegen stoffen uit de omgeving. De symptomen van verschillende soorten allergieën lijken erg veel op elkaar. Het is daarom ook vaak lastig om te achterhalen wat de precieze oorzaak is.  

Symptomen

De symptomen verschillen per hond, maar bestaan over het algemeen uit:

• Jeuk
• Rode bultjes in de oksels en liezen
• Veel likken aan de pootjes met roodheid
• Bruinverkleuring van de vacht
• Vacht ruikt onaangenaam (muffe, weeïge lucht)
• (Herhaaldelijke) oorontstekingen
• Kale plekken
• Schilferige vacht
• Oorontsteking

Jeuk is vaak het opvallendste symptoom. De jeuk is vaak zo ernstig dat de huid van de liezen en pootjes helemaal rood worden. Dit ontstaat door het herhaaldelijk likken van de geirriteerde huid.

Daarnaast zie je vaak bij een allergie het ontstaan van oorontstekingen. De binnenkant van de gehoorgang bestaat namelijk uit huid. Een oorprobleem is dus ook een huidprobleem. De huid bevat van nature enkele bacteriën en gisten. Bij een onderliggende allergie is de huid geïrriteerd en erg gevoelig. Het warme klimaat van de gehoorgang is dan ook ideaal voor een overgroei van deze gisten en bacteriën. Een oorontsteking is dan vervolgens ook snel veroorzaakt. Het is ook mogelijk dat een allergie zich alleen uit in de vorm van herhaaldelijke een oorontstekingen. Hiervoor is dan geen jeuk elders op het lichaam zichtbaar.

Diagnose stellen

De dierenarts stelt de diagnose op basis van de leeftijd, het ras en de symptomen bij de hond. De dierenarts kiest vaak voor een combinatie van aanvullende onderzoeken. Door de verschillende oorzaken is er helaas niet één test die direct het onderscheid maakt.

De dierenarts kiest uit één of meerdere van de onderstaande onderzoeken:

• Microscopisch onderzoek. De dierenarts verzamelt een stukje huid en bekijkt dit vervolgens onder de microscoop. De cellen uit de huid worden uitgestreken op een speciaal glaasje. Dit glaasje wordt gekleurd met een speciale kleurstof. Er wordt gelet op de aanwezigheid van schimmels, bacteriën en parasieten (bijvoorbeeld Demodex of Cheletiella).
• Bloedonderzoek. Een bloedonderzoek geeft informatie over de werking van verschillende organen. Zo geeft een trage schildklier, Leishmania of de ziekte van Cushing ook huidafwijkingen bij de hond. Daarnaast is er een specifieke test voor allergieën beschikbaar. Deze test onderzoekt of jouw hond gevoelig is voor bepaalde stoffen uit de omgeving (Artuvetrin test).
• Intradermale plaktest. Hierbij scheert de dierenarts de huid van de hond. Daarna worden verschillende soorten pleisters met allergenen op de huid geplakt. Na 20 minuten kijkt de dierenarts op welke pleisters de hond overgevoelig heeft gereageerd.
• Biopten. Dit onderzoek vindt meestal onder narcose plaats. De dierenarts neemt met behulp van een speciaal appelboortje kleine stukjes van de huid af. Deze stukjes huid worden opgestuurd naar het laboratorium. Er wordt gekeken of er sprake is van een auto-immuun aandoening. Dit zijn aandoeningen, waarbij het lichaam afweerstoffen aanmaakt tegen de huid van de hond (bijvoorbeeld pemphigus of discoïde lupus).
• Voeding aanpassen. Dit dieet is speciaal ontwikkelt om een voedselallergie te bevestigen. Gedurende 8 weken krijgt een hond dit dieet. Daarnaast mag de hond tijdens deze periode geen andere voedingsstoffen opnemen. Daarna wordt de mate van de jeuk geëvalueerd.
• Bacteriologisch onderzoek. De dierenarts voert dit onderzoek uit als er een verdenking bestaat op een bacteriële ontsteking. Hierbij wordt met een steriele wattenstaaf weefsel van de huid verzameld. Vervolgens worden de bacteriën in het laboratorium gekweekt. Hierbij onderzoekt de dierenarts het type bacterie. Op deze manier wordt de bacteriële ontsteking van de huid gericht aangepakt met een antibioticum.
• Schimmelkweek. Hierbij verzamelt de dierenarts enkele haren voor een PCR-test. Indien er schimmels aanwezig zijn, wordt de test positief bevonden. Schimmels geven meestal rode, kale plekken zonder jeuk. Daarentegen is jeuk het opvallendste symptoom bij allergieën. Dit onderzoek is dus niet altijd nodig. NB: schimmels bij honden zijn ook besmettelijk voor de mens.

Figuur 2: De dierenarts stelt de diagnose met behulp van een bloedonderzoek en/of intradermale huidtest.

Behandeling

De behandeling van een allergie hangt af van de onderliggende oorzaak. De dierenarts sluit vaak als eerste de aanwezigheid van bacteriën, parasieten en schimmels uit. Daarna raadt de dierenarts meestal een aanpassing van het dieet aan. Gedurende een periode van 8 weken mag de hond dan niets anders eten, behalve dit dieet. Bij een deel van de honden neemt de jeuk af. Wanneer het dieet geen effect heeft, wordt verder onderzoek verricht. In het geval van een omgevingsallergie richt de behandeling zich op het minder gevoelig van de hond tegen bepaalde allergenen. Daarentegen is bij een vlooienallergie de behandeling gericht op het toedienen van een antivlooienmiddel voor jouw hond en de omgeving. 

Kosten

De kosten voor het stellen van de diagnose zijn per hond erg verschillend. Een consult en microscopisch onderzoek kost ongeveer 70-100 euro. Het geven van een speciaal dieet (gedurende 8 weken) kost gemiddeld 70-150 euro. Tot slot kost het uitvoeren van een allergietest in het bloed gemiddeld tussen de 250-350 euro.

De kosten voor jeukremmende medicijnen hangen af van het type medicijn en het lichaamsgewicht van je hond. Zo is Cytopoint® en Apoquel® relatief dure medicijnen en prednison is daarentegen een stuk goedkoper. De kosten varieren tussen de 50-250 euro per maand.

Voedselallergie

Bij een voedselallergie treedt een overdreven reactie op van het afweersysteem tegen bepaalde delen uit de voeding. Deze reactie treedt pas op als jouw hond hier herhaaldelijk aan wordt blootgesteld. Hierdoor is het mogelijk dat jouw hond al jaren dezelfde voeding krijgt, hier toch ineens allergisch voor wordt. De meeste reacties worden gezien op een eiwitbron van rundvlees. Daarna volgt kip, lam, zuivel, soja, tarwe, mais, ei, varken en vis. De combinatie van erfelijkheid en persoonlijke gevoeligheid bepalen of een allergie tot uiting komt.

Symptomen

Je ziet verschillende symptomen bij een voedselallergie:

• Likken aan de pootjes, soms tot bloedens toe
• Jeuk
• Oorontsteking
• Roodbruine vachtverkleuring
• Rode bultjes of puistjes op de liezen en in de oksels
• Maag-darmklachten, zoals diarree, braken, misselijkheid en winderigheid

De binnenkant van de gehoorgang van een hond bestaat uit huid. Door het warme klimaat in de gehoorgang is dit de ideale plek voor een ontsteking. Bij honden met een voedselallergie worden dan ook regelmatig terugkerende oorontstekingen gezien.

Figuur 2: Loek had een ernstige oorontsteking opgelopen door een kippenallergie (links). Sammy laat duidelijk verkleuring van de vacht zien door een rundvleesallergie (rechts).

Figuur 3: Overzicht van de voedselallergenen waar de meeste honden overgevoelig op reageren. De belangrijkste allergenen zijn rund, zuivel en kip.

Diagnose

Tot op heden is het nog niet mogelijk om voedingsallergenen in het bloed te testen. Hierdoor is het vaak lastig om te achterhalen waar jouw hond precies allergisch voor is. De diagnose voor een voedselallergie wordt op maar één manier gediagnosticeerd, namelijk met behulp van een eliminatiedieet. Hiervoor zijn drie diëten mogelijk:

1. Zelfbereid dieet. Hierbij kook je zelf een maaltijd voor de hond. Deze maaltijd bevat één nieuwe eiwitbron (bijvoorbeeld geit, lam, konijn, hert of struisvogel) en één koolhydraatbron (bijvoorbeeld aardappel of gerst). Dit dieet is niet volledig, maar mag wel gedurende 8 weken gegeven worden.
2. Dieet met gehydrolyseerd eiwit. Dit is een kant en klaar dieet (brokken of natvoer). Op de verpakking moet het woord ‘Hydrolysed Protein’ staan. Voorbeelden van dit soort diëten zijn: Hill’s z/d, Sanimed Veterinary Nutrition Hypoallergenic DR, Royal Canin Hypoallergenic of Royal Canin Anallergenic. Deze eiwitten zijn in hele kleine stukjes gesplitst. Hierdoor herkent de hond het niet en reageert hij hier niet overgevoelig op. Dit zijn complete diëten en dus geschikt voor langdurig gebruik.
3. Dieet met één nieuwe eiwitbron (‘Novel Protein’). Dit is een dieet op basis van één eiwitbron (bijvoorbeeld Trovet QPD). Deze eiwitbron mag de hond nooit eerder gegeten hebben. Ze zijn verkrijgbaar in kant en klare verpakkingen. Denk hierbij aan paard, geit, lam, konijn, hert of struisvogel. Deze diëten zijn meestal compleet en dus geschikt als langdurig gebruik.

De hond krijgt gedurende 6-8 aaneengesloten weken dit dieet. Het geven van koekjes, worst, kaas, yoghurt of botjes is in deze periode niet toegestaan. Hierdoor ontstaat anders weer opnieuw een jeukreactie in het lichaam. Als alternatief zijn er speciale hypoallergene snacks beschikbaar.

In het geval van een voedselovergevoeligheid duurt het enkele weken voordat je een afname van de jeuk ziet. Meestal wordt de eerste verbetering vaak pas na 4 weken opgemerkt. Na een periode van 8 weken krijgt de hond weer de oude voeding. Keren de symptomen terug? Dan is een voedselallergie bevestigd. Vanaf dit moment bepaal je onder begeleiding van jouw dierenarts welk type voeding geschikt is voor de langere termijn.

Behandeling

De behandeling bestaat uit het wisselen van de voeding. Daarnaast is het soms nodig om tijdelijk jeukremmende medicijnen toe te dienen. Voorbeelden hiervan zijn prednison (prednoral®, moderin®), oclacitinib (apoquel®) of cyclosporinen (atopica®).

Omgevingsallergie

Een allergie tegen een prikkel uit de omgeving heet atopische dermatitis, kortweg atopie. Dit is de meest voorkomende allergische huidaandoening bij de hond. Atopie is te vergelijken met hooikoorts bij mensen. De symptomen bij mensen uitten zich echter vooral op de voorste luchtwegen en ogen. Daarentegen zie je bij de hond voornamelijk huidklachten, zoals jeuk. De volgende factoren zijn van belang of een atopie tot uiting komt:

• Erfelijkheid
• Mate van blootstelling aan allergenen
• Tijdstip van het jaar
• Stress bepalen

Een atopie is een allergische reactie tegen verschillende allergenen uit de omgeving. Dit betreft pollen, planten, mijten en stuifmeel. In het lichaam van jouw hond ontstaat een reactie op één of meerdere allergenen. Als deze reactie boven een bepaalde drempelwaarde komt, ontstaat er een allergische reactie. Het stofje histamine wordt vervolgens vrijgemaakt. Dit zorgt voor veel jeuk aan de kop en pootjes. Hoewel een voedselallergie op elke leeftijd kan ontstaan, komt een atopie vaak voor bij honden tussen de 6 maanden en 5 jaar leeftijd.

Symptomen

• Jeuk
• Rode huid van de tussenteenhuid, oksels, buik, liezen en kin
• Verdikte huid met zwartverkleuring
• (Herhaaldelijke) oorontstekingen

Diagnose

De diagnose wordt gesteld door het uitsluiten van andere oorzaken. Zo sluit de dierenarts als eerste oorzaken zoals schimmels, bacteriën, gisten en huidparasieten uit. Hiervoor neemt de dierenarts een stukje huid af en bekijkt het vervolgens onder de microscoop. Daarnaast is soms ook een schimmelkweek of een algemeen bloedonderzoek nodig. Vervolgens wordt gestart met een speciaal dieet om een voedselallergie uit te sluiten. Het is noodzakelijk om in het stappenplan van een omgevingsallergie eerst een voedselallergie uit te sluiten.

Als de dierenarts de andere oorzaken heeft uitgesloten wordt aanvullend onderzoek verricht:

• Intradermale test. Bij deze test wordt de huid geschoren en dient de dierenarts verschillende soorten allergenen onderhuids toe. Na 20 minuten wordt gekeken op welke stoffen jouw hond gevoelig reageert. Er ontstaan kleine rode bolletjes in de huid als jouw hond overgevoelig reageert.
• Allergenen bloedonderzoek. In dit bloedonderzoek kijkt de dierenarts naar de reactie op bepaalde allergenen. Hoge waarden in combinatie met symptomen bij jouw hond zijn abnormaal.

Door beide onderzoeken uit te voeren krijg je het meest betrouwbare resultaat.

Kanttekening: gezonde honden zonder jeukklachten of met honden met een voedselallergie tonen ook nog wel eens afwijkingen in het allergenen bloedonderzoek. Daardoor tonen de waarden soms vals-positief. De test is dus alleen van waarde als andere oorzaken zijn uitgesloten.

Figuur 4: Het stappenplan met een hond met atopie. Er zijn dus meerdere stappen nodig om de diagnose te stellen.

Figuur 5: Uitslag van de allergenentest in het bloed van Scoob. De staven in het rood zijn de allergenen waar Scoob overgevoelig voor is. Van deze stoffen wordt een mengsel gemaakt. Met een bepaald interval worden deze allergenen toegediend om Scoob minder gevoelig te maken. Deze behandeling wordt ook wel desensibilisatie genoemd.

Behandeling

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk:

1. Contact met allergenen vermijden.
2. Desensibilisatie. Het doel hiervan is om de jeukdrempel bij jouw hond op het allergeen te verlagen. Het bloedonderzoek toont een combinatie van een aantal allergenen waar jouw hond gevoelig op reageert. Hiervan wordt een mengsel gemaakt. De dierenarts of eigenaar zelf dient dit mengsel aanvankelijk in een lage dosering onderhuids toe. Naar mate de tijd verstrijkt wordt de dosering verhoogd en de tijd tussen de injecties verlengd. Deze behandeling duurt ongeveer één jaar. Het effect is vaak pas na een paar maanden zichtbaar. Ongeveer 60-70% van de honden reageren hierdoor minder gevoelig voor de betreffende allergenen. De jeuk neemt dan vervolgens ook af, waardoor de huid weer stabiliseert. Sinds enkele jaren is het ook mogelijk om dit proces versneld uit te voeren met behulp van de zogenaamde Rush Immunotherapy. Hierbij versnelt de dierenarts de opstartfase, waardoor het proces met 3 maanden verkort.
3. Jeuk remmende middelen. De dierenarts kiest uit één of een combinatie van verschillende jeukremmers. Voorbeelden zijn prednison (prednoral®, moderin®), oclacitinib (apoquel®), cyclosporine (atopica®) of lokivetmab (cytopoint®).
4. Shampoo. Bij huidaandoeningen is de vetlaag van de huid vaak aangedaan. Hierdoor vinden bacteriën en gisten een toegang en verergert al snel het huidprobleem. Door jouw hond te wassen met een speciale shampoo krijgt de huid tijd om te herstellen en worden bacteriën en gisten gedood. De vetlaag herstelt, waardoor vervolgens bacteriën en gisten minder snel binnendringen.
5. Voedingssupplementen. Voorbeelden zijn omega-3 en omega-6 vetzuren (bijvoorbeeld Dermoscent Essential® spot on). Zij helpen bij het herstel van de vetlaag van de huid en worden ook veelvuldig gebruikt voor gewrichtsproblemen. Er zijn ook voedingen beschikbaar waar omega-3 en omega-6 vetzuren standaard in zijn opgenomen. Pas na 3 maanden zie je effect van het toedienen van vetzuren.
6. Antibiotica. Dit is alleen nodig bij diepe huidontstekingen.
7. Antihistaminica. Deze medicijnen worden vaak bij mensen met allergieën gebruikt. Bij honden zijn deze hooikoortstabletjes helaas vaak niet effectief en soms juist afgeraden. Geef jouw hond dus nooit zomaar medicijnen die voor mensen bedoeld zijn. Doe dit altijd in overleg met jouw dierenarts.

Een hond met atopie vergt in 80% van de gevallen een levenslange behandeling. De behandeling is vaak intensief en is nooit helemaal te genezen. Tijdens bepaalde periodes in het jaar verergert de jeuk en zijn soms extra medicijnen nodig. Ga in dit geval snel naar de dierenarts om verergering van de symptomen te voorkomen.

Vlooienallergie

Bij een vlooienallergie injecteert de vlo speeksel in jouw hond. In het speeksel zitten eiwitten waar sommige honden overgevoelig op reageren. De hond likt vervolgens veel aan de plek waar de vlo heeft gebeten. Hierdoor ontstaat al snel een verergering van de jeuk. Als gevolg hierop ontstaat vaak een hotspot. Dit is een pijnlijke huidontsteking die in korte tijd verergert. Een hotspot wordt vooral gezien op de rug of aan de basis van de staart.

De dierenarts stelt de diagnose op basis van het lichamelijk onderzoek. Ook wanneer de dierenarts de vlo niet vindt is een vlooienallergie niet geheel uitgesloten. Eén vlooienbeet is namelijk al genoeg om een reactie in gang te zetten. De behandeling bestaat uit het gebruiken van een anti-vlooien middel. Daarnaast is het vaak nodig om de jeuk tijdelijk te onderdrukken. Behandel bij een vlooienallergie ook altijd de andere dieren in huis en de leefomgeving. Ontvlooi je hond gedurende 3 maanden met een anti-vlooien middel. Dit is belangrijk om her-infectie vanuit de omgeving te voorkomen.

Contactallergie

Een contactallergie ontstaat als jouw hond in contact komt met een irriterende stof. Dit varieert van een reactie op een schoonmaakmiddel, maar ook een reactie op een plastic voerbak, wol of rubberen speeltjes. De dunbehaarde huid is meestal aangedaan. De plek is afhankelijk van het contact met het betreffende lichaamsonderdeel. Zo geeft bijvoorbeeld een algenreiniger jeuk aan de pootjes. Een allergie tegen de plastic voerbak. Tot slot zie je jeuk en een rode huid van de buik, liezen en het scrotum bij een contactallergie tegen een kleedje, gras of verontreinigd zwemwater.