Snelwerkende schildklier bij de kat

“Snelwerkende schildklier bij de kat” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Hyperthyreoïdie is de medische term voor een te snel werkende schildklier. Deze ziekte wordt regelmatig bij oudere katten gezien. Aanvankelijk vallen de symptomen die hierbij passen niet op. Op een gegeven moment wordt je kat wat luidruchtiger, valt af en drinkt meer dan anders. Meer miauwen wordt vaak ten onrecht toegekend aan dementie. Dit is zeker een mogelijkheid, maar er kan ook sprake zijn van een onderliggend schildklierprobleem. Een snelle diagnose voorkomt verergering van de schade aan de organen. Lees in dit blog meer over de verschillende behandelopties bij hyperthyreoïdie. 

Inhoudsopgave ‘hyperthyreoïdie bij de kat’

1. Wat is hyperthyreoïdie?
2. Symptomen
3. Diagnose stellen
4. Behandeling
5. Prognose
6. Kosten
7. Conclusie

Wat is hyperthyreoïdie?

Hyperthyreoïdie is een te snel werkende schildklier. Ruim 1 op de 10 katten ouder dan 10 jaar krijgt last van een te snel werkende schildklier. Een te snel werkende schildklier wordt ook wel hyperthyreoïdie genoemd. De oorzaak is een gezwel van één of beide schildklieren. Meestal is dit gezwel goedaardig. Daarentegen wordt een trage schildklier nagenoeg nooit bij een kat gediagnosticeerd.

Doordat de schildklier te snel werkt, wordt er teveel schildklierhormoon geproduceerd. Dit is schadelijk voor meerdere organen in het lichaam van de kat. De nieren en het hart ondervinden hier voornamelijk schade van.

Symptomen van een snelwerkende schildklier

De symptomen zijn per kat erg verschillend. De volgende symptomen vallen op:

• Afvallen
• Afname van de spieren
• Toegenomen eetlust
• Veel drinken
• Veel plassen
• Doffe vacht
• Erg actief (veel miauwen, rusteloos)
• Braken
• Diarree
• Benauwdheid
• Slechte conditie

In de meeste gevallen zijn de katten rond een leeftijd van 12 jaar. Een toename van de eetlust, meer drinken en afvallen staan op de voorgrond. Een klein percentage van de katten hebben last van maag-darmklachten, zoals braken en diarree.

Een onbehandeld schildklierprobleem leidt uiteindelijk tot problemen van verschillende organen. Bij 1 op de 5 katten is ook de bloeddruk te hoog. Een hoge bloeddruk geeft schade van de nieren, ogen, hersenen en het hart. Het hart wordt daarnaast ook nog eens extra belast omdat hij gedwongen wordt om harder te werken. De hartslag neemt toe, wat belastend is voor zowel het hart als de bloedvaten. Vervolgens verdikt de hartspier, waardoor het hart minder goed samentrekt. Hierdoor treedt vocht uit naar de longen en ontstaat benauwdheid en een afname van het uithoudingsvermogen.

Figuur 1: Soef werd 23 februari 11 jaar. Haar baasje viel op dat ze steeds meer gewicht verloor, terwijl ze juist heel goed at! Een overactieve schildklier bleek de oorzaak. Met medicijnen werd de schildklier geremd en viel Soef niet meer af.

Diagnose stellen

De dierenarts stelt de diagnose met behulp van het lichamelijk onderzoek en een bloedonderzoek. Bij een deel van de katten is een vergrootte schildklier voelbaar. Om de diagnose te bevestigen wordt het hormoon thyroxine gemeten. Dit hormoon is bij de meeste katten met hyperthyreoïdie verhoogd. Daarnaast raken soms ook andere organen van slag door teveel schildklierhormoon. Daarom meet de dierenarts ook de nier- en leverwaarden, eiwitten en afweercellen. 

Ook is de bloeddruk regelmatig verhoogd. Ruim 20% van de katten heeft een hoge bloeddruk ten gevolge van een schildklierprobleem! Dit zorgt voor bloedingen in de ogen, hersenen en nieren. Het is dus echt aan te raden om de bloeddruk te meten na het vinden van verhoogde schildklierwaarden.

Bij 10% van de katten met hyperthyreoïdie is er ook sprake van een urineweginfectie. Daarom is het belangrijk om daarnaast ook de urine te onderzoeken.

Is dit niet het geval, maar bestaat er wel een sterke verdenking? Dan is een aanvullende test nodig. Met behulp van een scan (scintigrafie) wordt het hyperactieve schildklierweefsel in beeld gebracht.

Behandeling

Het einddoel van de behandeling is het stabiliseren van het schildklierhormoon.

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk:

• Radioactief jodium
• Medicatie
• Operatie 
• Speciale voeding

Radioactief jood behandeling

Bij deze behandeling dient de dierenarts radioactief jood toe aan de kat. Het radioactieve jood bindt aan de tumorcellen. Vervolgens vernietigt dit middel de tumorcellen. Het normale schildklierweefsel blijft hierbij onaangetast. Doordat er tijdens deze behandeling straling vrijkomt, wordt de kat vaak vier tot vijf dagen opgenomen in de dierenartsenpraktijk. Hiervoor gelden strikte regels. Daarom is deze behandeling op een beperkt aantal plaatsen in Nederland mogelijk. De kosten zijn vaak aanvankelijk hoger dan de andere behandelingen, maar hiermee voorkom je levenslange controles.

Medicatie

De medicatie is beschikbaar in tabletvorm (thiafeline of felimazole®) of zalf (carbimazole®). Deze medicijnen remmen het enzym dat nodig is om het schildklierhormoon aan te maken. Na drie weken is het medicijn effectief. Het medicijn remt dus niet de tumorcellen, maar alleen de productie van het schildklierhormoon. De dosering wordt bepaald aan de hand van de uitkomst van het bloedonderzoek. Meerdere bloedonderzoeken zijn jaarlijks nodig om de orgaanfuncties te controleren.

De eerste twee weken is het mogelijk dat er bijwerkingen van de medicatie zichtbaar zijn. Dit uit zich in milde braakklachten en huidirritatie. De dierenarts onderzoekt daarnaast ook de nierfunctie. Deze is in sommige gevallen namelijk in eerste instantie normaal, maar later verhoogd. Door het teveel aan schildklierhormoon is de bloeddoorstroming in de nieren namelijk sneller. Wanneer dit geremd wordt door de medicatie neemt de doorbloeding af. Hierdoor worden afvalstoffen weer opgenomen en zie je bij sommige katten later pas een stijging van de nierwaarden. De nierwaarden waren aanvankelijk ook al te hoog, maar werden gemaskeerd door het onderliggende schildklierprobleem.

De bloeddruk moet verlaagd worden indien deze hoger is dan 180 mm Hg. Hiervoor zijn twee medicijnen op de markt. Amlodipine (Amlodipine tablet®) of telmisartan (Semintra®). Een controle van de bloeddruk is mogelijk 1 week na de start van amlodipine, of 4 weken na de start van telmisartan. Bij de helft van de katten lukt het om de bloeddruk te verlagen.

Operatie

Bij een operatie verwijdert de dierenarts één of beide schildklieren. Vooraf is een scan (scintigrafie) nodig om de schildklieren in beeld te brengen. Deze scan geeft informatie over de precieze locatie van het hyperactieve schildklierweefsel. Wanneer beide schildklieren hyperactief weefsel vertonen, moeten ze allebei verwijderd worden. Dit is meestal het geval. Een levenslange behandeling met schildklierhormonen is dan wel nodig.

Speciaal dieet

Het schildklierhormoon is gemaakt uit jodium. Door jodium arme voeding te geven wordt er dan ook minder schildklierhormoon gemaakt. Het dieet (Hills Y/D®) is effectief, maar levenslang. Dit betekent dat jouw kat in de toekomst niets anders mag eten dat het jodium arme dieet. Dat is vaak lastig wanneer je kat ook buiten komt en daar ook andere dingen kan eten. De tumorcellen worden echter niet aangepakt met dit dieet. Daardoor groeit deze door en kan omslaan van goedaardig naar kwaadaardig.

Prognose

Met de juiste behandeling is de prognose over het algemeen gunstig. De behandeling met radioactief jodium is meestal de meest succesvolle behandeling en wordt gezien als de gouden standaard. Wel is het belangrijk om regelmatig controles te laten uitvoeren door je dierenarts. Hierbij wordt de schildklier-, lever- en nierwaarden gemeten. Daarnaast wordt de bloeddruk regelmatig gemeten. 

Kosten

De kosten voor een consult, een bloedonderzoek en een bloeddrukmeting varieert tussen de 180-300 euro. Na 3-4 weken dient een controle plaats te vinden om te kijken of de dosering juist is. 

Het bestralen met radioactief jodium is ook mogelijk. De kosten hiervoor (inclusief opname) zijn ongeveer 1500-2000 euro.