medisch

Staar bij de hond

Gelukkig komt staar bij de hond niet heel vaak voor. Het is wel één van de meest voorkomende oorzaken van blindheid bij de hond. Je herkent staar doordat het oog van je hond een witte kleur krijgt. Het probleem bevindt zich in de lens van het oog. De lens wordt namelijk minder helder en transparant. Het zicht wordt daarom geleidelijk steeds minder goed. Bij bepaalde rassen komt staar vaker voor. Staar bij de hond is dus erfelijk. Daarom is het belangrijk om alleen te fokken bij honden zonder staar. Lees in dit blog meer over het herkennen en de behandeling (operatie) van staar bij de hond.

 

“Staar bij de hond” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Leestijd 12 minuten

Inleiding

Ongeveer 2% van de honden ontwikkelen op een bepaalde leeftijd staar. Staar wordt ook wel ‘cataract’ of ‘grauwe staar’ genoemd. Dit komt zowel bij mensen als bij honden voor. Het is een vervelende oogziekte, aangezien een hond met staar steeds minder ziet. Daarnaast veroorzaakt staar ook regelmatig pijnlijke ontstekingen in het oog. Daarom is het verstandig om deze oogziekte tijdig te herkennen en te behandelen.

Wat is staar?

Om staar te begrijpen is het handig om kort naar de opbouw (anatomie) van het oog te kijken. Deze bestaat namelijk uit verschillende belangrijke structuren.

Zodra je hond iets ziet worden een aantal structuren door het oog gepasseerd. Van buiten naar binnen is dit het: hoornvlies, de voorste oogkamer, pupil, achterste oogkamer, de lens, het glasachtig lichaam en het netvlies. Op het netvlies wordt het beeld gevormd en de hersenen helpen bij het beoordelen van dit beeld. Indien één van deze structuren het beeld niet goed doorgeven, ziet je hond het beeld niet goed.

Staar (cataract) bij de hond herkennen

Figuur 1: Bij staar bevindt het probleem zich in de lens van het oog. De lens verandert van helder glas in matglas. Hierdoor wordt het beeld niet meer goed doorgegeven aan het netvlies, waardoor je hond blindheid ontwikkeld.

In het geval van staar zit de afwijking in de lens. Een lens is normaal gesproken compleet helder en transparant. Bij staar treedt een troebeling op van de lens. Hierdoor ziet de lens er niet meer uit als ‘helder glas’. Er zweven namelijk witte ‘wolkjes’ in de lens, waardoor de lens verandert in ‘mat glas’. Hierdoor wordt het licht minder goed doorgelaten naar de achterste delen van het oog. Als gevolg hiervan verschijnt er geen duidelijk beeld op het netvlies van je hond. 

Hoeveel last je hond hiervan heeft, hangt af van de ernst (uitgebreidheid) van de troebeling. In het beginstadium is vaak een klein gedeelte van de lens troebel, waardoor je hond nog wel goed erlangs ziet. Indien de troebeling verergert, wordt het zicht steeds minder. Dit leidt uiteindelijk tot blindheid.

Ten onrechte wordt staar nog wel eens verward met lenssclerose. Hierbij toont het oog van de hond namelijk ook een witgrijze verkleuring van de lens. Echter is lenssclerose onschuldig, in tegenstelling tot staar. Lenssclerose is het gevolg van ouderdom. De lens zit namelijk in een strak kapsel. De lens groeit het hele leven door, maar het kapsel niet. Hierdoor ontstaat ruimtegebrek, waardoor verdichting van de lens optreed. De lens wordt daardoor steeds dichter / witter. Dit proces heeft weinig invloed op het zicht van de hond. Vaak kunnen ze iets minder goed in een schemerige omgeving zien en zijn de contouren van een object minder duidelijk. Meestal treedt lenssclerose op vanaf een leeftijd van 6 jaar oud. Het is belangrijk om duidelijk onderscheid te maken tussen staar en nucleaire sclerose, aangezien het behandelplan compleet verschilt van elkaar.  

Oorzaken van staar bij de hond

Er zijn verschillende oorzaken die staar bij de hond veroorzaken:

  • Erfelijk
  • Suikerziekte / Ziekte van Cushing
  • Onderliggende oogaandoening (ontsteking van het regenboogvlies, netvliesafwijkingen)
  • Trauma
  • Straling (UV-licht)
  • Opname van giftige stoffen

Staar komt bij 78 hondenrassen voor. Zo komt staar vaker voor bij onder andere de Cocker spaniël, Fox terriër, Havanezer, Bichon Frisé, Labrador retriever, Franse bulldog en de Boston terriër. Voor bepaalde rassen is een speciale DNA-test beschikbaar (HSF4-gen). Voor de meeste rassen helaas nog niet.

Eén van de oorzaken van staar is suikerziekte. Zo’n 75% van de honden met suikerziekte ontwikkelen binnen één jaar staar aan beide ogen. Dit verergert in korte tijd, waardoor blindheid het gevolg is. Ook bij honden waarbij het suiker goed is gereguleerd, treedt vaak alsnog suikerziekte op. Ook bij de Ziekte van Cushing ontstaat regelmatig suikerziekte. Als dit het geval is, ontwikkelt zich in korte tijd ook staar aan beide ogen.

Staar (cataract) bij de hond herkennen

Figuur 2: Staar komt bij bepaalde rassen vaker voor. Zo is de Cocker spaniël (links), de Boston terriër (midden) en de Bichon Frisé (rechts) vaker aangedaan.

Symptomen bij staar

Er zijn verschillende vormen van staar. De mate waarin je hond hier last van heeft hangt af van het type en de snelheid van verergering. Zo is bij beginnende staar (‘incipient cataract’) de lens nog 85% doorlaatbaar. Dit beïnvloedt het zicht minimaal. Naar mate de tijd vordert, ontwikkeld dit type zich naar onrijp (‘immatuur cataract’) of rijp (‘matuur cataract’). Hierdoor wordt de lens troebeler en is het zicht steeds minder goed. In het laatste stadium ontstaat overrijpe staar (‘hypermatuur cataract’). Dit stadium wordt echter niet bij alle honden bereikt. Hierbij lost een deel van de lens weer op, waardoor een gedeelte van het gezichtsvermogen bij de hond terugkeert.

De volgende symptomen zijn zichtbaar:

  • Witting van de lens
  • Voorzichtige gang
  • Meer snuffelen (meer gebruik maken van de neus)
  • Botsen tegen bepaalde objecten
  • Schrikken van onverwachtse dingen
  • Blindheid (eindstadium) o.a. door secundair glaucoom en troebele lens
  • Indien suikerziekte de oorzaak is van staar, treden symptomen op zoals: meer drinken, meer plassen, afvallen en een toegenomen eetlust.

Bij staar is het mogelijk dat het lenskapsel scheurt en de inhoud van de lens in de voorste oogkamer terecht komt. In dit geval ontstaat er een ontsteking van het regenboogvlies. Dit wordt ook wel een uveïtis genoemd. Dit is erg pijnlijk. Hierdoor wordt je hond slomer, kleurt het oogwit rood en knijpt de hond met het oog. Als gevolg hiervan kan ook glaucoom (hoge oogdruk) ontstaan.

Staar (cataract) bij de hond herkennen

Figuur 3: Staar wordt nog weleens verward met (nucleaire) lenssclerose. Lenssclerose is echter onschuldig en het gevolg van ouderdom. Staar is daarentegen een oogziekte die blindheid veroorzaakt (Bron: Clinician’s Brief).

Onderverdeling van staar

Er zijn verschillende vormen van staar mogelijk:
 

  • Juveniele staar. Dit type staar ontstaat bij honden tussen een leeftijd van 1 tot 8 jaar. De staar is erfelijk en wordt geleidelijk steeds erger.
  • Seniele staar. Dit type wordt ook wel ouderdomsstaar genoemd. Dit wordt meestal gezien bij honden ouder dan 8 jaar. Vaak is een deel van de lens betrokken.
  • Congenitale staar. Dit type staar is aangeboren en komt meestal voor in combinatie met andere oogafwijkingen.
  • Traumatische staar. Dit type staar ontstaat veelal na ernstig trauma. Denk hierbij aan een splinter of nagel van een kat in het oog van de hond. Indien de lens of het lenskapsel wordt geraakt, bestaat de kans op de ontwikkeling van staar.
  • Alimentaire staar. Dit type staar ontwikkelt na blootstelling van bepaalde giftige stoffen.
  • Straling gerelateerde staar. Dit type staar ontstaat als gevolg van langdurige blootstelling aan straling (bijvoorbeeld gammastraling, röntgenstraling of UV-licht).
  • Diabetes gerelateerde staar. Als gevolg van langdurige blootstelling aan suiker, wordt ook suiker door de lens opgenomen. Dit wordt omgezet in een andere stof, waardoor water wordt aangetrokken. Hierdoor zwelt de lens en verandert de lens van helder glas in matglas. Staar ontwikkelt zich in dit geval binnen enkele weken.
  • Secundaire staar. Dit type ontstaat als gevolg van een andere oogaandoening. Voorbeelden zijn het loslaten van de lens (lensluxatie), PRA (Progressieve Retina Atrofie) of RD (Retina Dysplasie).

Diagnose stellen bij staar

De dierenarts stelt de diagnose met behulp van een vraaggesprek en een oogonderzoek. Vaak is het verstandig om naar een dierenarts te gaan die zich heeft toegelegd op de oogheelkunde. Deze oogarts heeft namelijk meer ervaring en heeft daarnaast de juiste materialen in huis. 

Aanvullend wordt een echo & elektroretinogram (ERG) gemaakt. Hierbij onderzoekt de dierenarts of het netvlies nog goed werkt. Het netvlies is namelijk lastig in beeld te brengen met een ooglamp, aangezien de witte lens het beeld van het netvlies blokkeert. Het ERG is hierbij uitermate geschikt om te kijken of je hond in aanmerking komt voor een behandeling. Een behandeling is namelijk alleen mogelijk indien het ERG geen afwijkingen vertoont. Voor een echo is geen narcose nodig. Voor een ERG daarentegen wel.

Tot slot is er voor bepaalde rassen een DNA-test beschikbaar. Tot nog toe is dit alleen mogelijk voor de Franse bulldog, Staffordshire bulterriër, Boston terriër en de Australische herder.

Behandeling van staar

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk. Helaas is er geen oogdruppel die het probleem verhelpt. Daarom is een operatie de enige manier om staar te verhelpen. Hiervoor zijn verschillende technieken mogelijk. Al deze technieken vinden plaats onder algehele narcose.

  • Phaco-emulsificatie. Deze techniek wordt ook bij de mens toegepast. Hierbij wordt een klein sneetje in het hoornvlies gemaakt. Met een speciale ‘stofzuiger’ wordt de lens uit het kapsel verbrijzeld en opgezogen. Vervolgens is het mogelijk om een kunstlens te plaatsen. De kunstlens zorgt ervoor dat je hond na de operatie weer goed en scherp ziet. 
  • Totale (extracapsulaire) lensextractie. Bij deze techniek wordt zowel de lens als het lenskapsel verwijderd. De lens wordt in dit geval niet vervangen, waardoor je hond naderhand niet scherp ziet.
  • Intracapsulaire lensextractie. Bij deze techniek wordt alleen de lens verwijderd, het lenskapsel blijft in het oog. Vervolgens wordt een nieuwe kunstlens in het lenskapsel geplaatst. Deze operatie is ingewikkelder, waardoor de kosten hoger liggen. Daarnaast is de kans op bijwerkingen (complicaties) groter. 

Een staaroperatie kent enkele risico’s. Zo bestaat er altijd een kans op het ontwikkelen van een ontsteking, netvliesloslating of een verhoogde oogdruk. Na de operatie krijgt de hond nog enkele medicijnen mee. Daarnaast is het noodzakelijk om een kraag te dragen, aangezien je hond het oog niet mag aanraken.

Prognose van staar

De prognose na een staaroperatie is gunstig. Wel dient de dierenarts andere oogaandoeningen uit te sluiten. Indien de staar wordt veroorzaakt door suikerziekte, is het natuurlijk erg belangrijk dat de suikerziekte ook wordt behandeld. Indien er niet wordt gekozen voor een operatie, is het mogelijk om af te wachten. De hond wordt in dit geval (langzaam) blind. Als gevolg van onbehandelde staar treden bij sommige honden oogontstekingen op. Deze zijn erg pijnlijk en dienen wel behandeld te worden. 

Kosten

De kosten voor een staaroperatie bij de hond lopen snel op. Dit komt omdat er specifieke kennis en kunde voor nodig is om deze operatie uit te voeren. De materialen die nodig zijn voor het uitvoeren van de operatie zijn erg kostbaar. Een staaroperatie kost al gauw 1500 euro per oog. Een huisdierverzekering helpt bij het ondersteunen van deze kosten. Hierdoor wordt de operatie grotendeels vergoed.  

Conclusie

Staar is een oogaandoening bij de hond. De lens verandert van helder glas in matglas. Hierdoor is het lastig om een scherp beeld op het netvlies van het oog te vormen. Naar mate de staar verder ontwikkelt, leidt dit dan ook tot blindheid. Staar kun je herkennen door een witting in het oog. Bepaalde rassen hebben een grotere kans op het ontwikkelen van staar. De oorzaak van staar is talrijk, zoals erfelijkheid, ten gevolge van trauma, suikerziekte of een onderliggende oogaandoening. De dierenarts stelt de diagnose na een uitgebreid oogonderzoek. De behandeling bestaat uit een operatie. De prognose is in dit geval meestal gunstig. Het zicht keert weer terug, waardoor je hond weer volop kan genieten van het leven.

blog

Interessant voor jou?

    Ontstoken oog bij de hond klein
    lees meer over

    Oogontsteking bij de hond

      22 mei 2023
      Entropion bij de hond klein
      lees meer over

      Entropion bij de hond

        21 juni 2023
        Ziekte van Cushing bij de hond klein
        lees meer over

        Ziekte van Cushing bij de hond

          12 mei 2023