Sarcoom bij de hond

“Sarcoom bij de hond” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Sarcoom is een vorm van kwaadaardige kanker die zowel bij mensen als bij dieren voorkomt. Een sarcoom ontwikkelt in verschillende orgaansystemen, zoals de huid, bot, milt en lever. Sarcomen van het bot en de milt hebben vaak een slechte prognose. De lokatie van het sarcoom bepaald dus voor een groot deel de uitkomst op lange termijn. Daarnaast is het verstandig om de aan- of afwezigheid van uitzaaiingen in beeld te krijgen, voordat een behandelplan wordt ingesteld. 

Inhoudsopgave ‘Sarcoom bij de hond’

1. Wat is een sarcoom?
2. Symptomen
3. Diagnose stellen
4. Typen sarcomen
5. Behandeling
6. Prognose
7. Conclusie

Wat is een sarcoom?

Een sarcoom is een kwaadaardige tumor, die veel voorkomt bij de hond. Een sarcoom ontstaat vanuit zogenaamde mesenchymale cellen. Deze cellen zijn aanwezig in het bot, bindweefsel en vetweefsel. Dat betekent in principe dat alle organen een sarcoom kunnen krijgen (huid, lever, milt, bot etc). De oorzaak is nog onduidelijk, maar sommige rassen hebben een grotere kans op het ontwikkelen van een sarcoom. Denk hierbij aan de Flatcoated Retriever, Labrador Retriever, Staffordshire terrier en Berner Sennenhond. Buiten een genetische aanleg zijn er ook bepaalde risicofactoren (zoals straling, chemische stoffen en bepaalde infecties) factoren die de kans op een sarcoom vergroten. 

Er zijn verschillende soorten sarcomen. De meest voorkomende zijn:

Symptomen van een sarcoom

Sarcomen komen voor in verschillende locaties in het lichaam van een hond. De symptomen hangen af van de locatie van het sarcoom. Symptomen die opvallen zijn:

• Zichtbare bulten of gezwellen: Sarcomen presenteren zich vaak als stevige, onregelmatig gevormde gezwellen die snel in omvang kunnen toenemen. Ze komen op alle plaatsen van het lichaam voor.
• Kreupelheid of mank lopen: Sarcomen die botten of spieren aantasten, geven pijn, sloomheid (door de pijn) en kreupelheid.
• Zwelling en ontsteking: Tumoren nabij het huidoppervlak kunnen lokale zwelling, roodheid of ulceratie veroorzaken.
• Gedragsveranderingen: Dit wordt vaak gezien bij sarcomen die uitgaan van een orgaan. Sarcomen komen vooral voor in de milt, longen en lever. Verschijnselen die opvallen zijn lusteloosheid, verminderde eetlust, gewichtsverlies en/of ademhalingsmoeilijkheden.

De symptomen hangen af van het orgaan waar hij is ontstaan. Een sarcoom in de huid valt meestal op als er een bult ontstaat. Een sarcoom van het bot resulteert vaak in pijn en kreupelheid. Een sarcoom van een orgaan zorgt vaak voor een verminderde eetlust, afvallen en buikpijn. 

De symptomen zijn lang niet altijd gemakkelijk op te merken. Dat zorgt er vaak voor dat het sarcoom pas in een laat stadium ontdekt wordt. In sommige gevallen zijn er dan al uitzaaiingen aanwezig, wat de prognose minder gunstig maakt. 

Figuur 1: op de rontgenfoto van de longen zijn uitzaaiingen te zien (links*), een hemangiosarcoom van de milt (midden) en een fibrosarcoom in de bek (rechts). 

Diagnose stellen

De dierenarts stelt de diagnose met behulp van een combinatie van de onderstaande onderzoeken: 

• Dunne naald aspiratie biopt. Hierbij prikt de dierenarts met een naaldje in de bult. Dit vindt plaats bij het wakkere dier. De cellen worden verzameld en opgestuurd naar een patholoog. Binnen enkele werkdagen komt de uitslag binnen. Indien er zogenaamde mesenchymale cellen worden gevonden, is een sarcoom waarschijnlijk. Om het exacte type te bepalen dient het sarcoom geheel verwijderd te worden of er moet een histologisch biopt worden afgenomen. Dit vindt in beide gevallen plaats onder algehele narcose. 
• Echo van de buik. Bepaalde sarcomen ontstaan of zaaien uit naar de buikorganen. Een echo helpt bij het onderzoeken of er sprake is van uitzaaiingen en hoe groot de tumor is.  
• Rontgenfoto van de longen: Sarcomen vanuit het bot zaaien vaak uit naar de longen. Om zeker te weten dat chirurgie de volgende stap is, is het verstandig om eerst een longfoto te maken. 
• CT-scan. Een CT-scan geeft een gedetailleerde beschrijving over de grootte van de tumor en de aanwezigheid van uitzaaiingen. Een CT-scan detecteert sneller uitzaaiingen. Daarnaast is het voor de chirurg een toegevoegde waarde om duidelijk in beeld te krijgen hoe groot het sarcoom precies is, en welke marges aangenomen moeten worden. 

Afhankelijk van de lokatie en type sarcoom voert de dierenarts een combinatie van bovenstaande onderzoeken uit. 

Behandeling

De behandeling van een sarcoom hangt af van verschillende factoren: namelijk het type tumor, de locatie en het stadium van de ziekte. Enkele van de meest voorkomende behandelopties zijn:

Chirurgie:
Chirurgische verwijdering van de tumor is vaak de eerste behandelingskeuze bij sarcomen. Het doel is om de tumor volledig te verwijderen met een marge van gezond weefsel. Dit is bedoeld om de kans op terugkeer te minimaliseren. In sommige gevallen kan reconstructieve chirurgie nodig zijn om het gebied na verwijdering te herstellen. Dit houdt in het creeren van een huidflap (verplaatsen van andere huid over het tumorgedeelte wat is verwijderd). In het geval van een bottumor is het soms geadviseerd om de poot te amputeren.

Chemotherapie:
In sommige gevallen is de behandeling gericht op chemotherapie. Dit is vooral bedoeld om uitzaaiingen te behandelen en uitzaaiingen te voorkomen. Chemotherapie bij honden is niet hetzelfde als bij mensen. De dosering is vaak lager, waardoor de bijwerkingen minder zijn. Echter kent elk chemotherapeuticum bijwerkingen, die de dierenarts bespreekt voorafgaand aan de behandeling.

Er zijn verschillende soorten chemotherapie die worden ingezet. Een veelgebruikt chemotherapeuticum is doxorubicine. Dit middel remt de groei van kankercellen om de tumorcellen te doden. Een ander veelgebruikt chemotheurapeuticum is carboplatine. Dit middel werkt door middel van crosslinking in het DNA, waardoor kankercellen afsterven. Deze middelen worden allebei via een infuus toegediend.

Een andere mogelijkheid is het geven van tabletten. Een voorbeeld is het middel Endoxan. Dit middel verstoort het DNA van kankercellen, waardoor de groei van de tumor wordt geremd. Dit middel kent helaas ook enkele bijwerkingen, zoals braken, diarree en het onderdrukken van het beenmerg. 

Immunotherapie:
Immunotherapie maakt gebruik van het eigen afweersysteem (immuunsysteem) van het lichaam om kanker te bestrijden. Het immuunsysteem heeft de capaciteit om kankercellen te herkennen en te elimineren. Helaas hebben tumoren vaak een soort ‘dekmantel’ ontwikkelt, waardoor het immuunsysteem de tumor niet als lichaamsvreemd herkend. Immunotherpie helpt bij het herkennen van het immuunsysteem door het doorbreken van deze dekmantel.

In Nederland wordt vooral gebruik gemaakt van zogenaamde ‘tumorvaccins’. Het zogenaamde Cim Cure vaccin is nieuw op de markt en laat veelbelovende resultaten zien. Dit is een vaccin dat specifiek aangrijpt op de antigenen van de tumor. Hierdoor valt het eigen lichaam de tumor aan, waardoor de bloedvaten van de tumor kapot gaan en de tumor in de groei wordt geremd. Daarnaast wordt de progressie van de ziekte vertraagd en worden de overlevingskansen beter. 

Prognose

De prognose hangt af van het type sarcoom. Zo zijn er laaggradige sarcomen en hooggradige sarcomen. Laaggradige sarcomen zaaien niet snel uit. Indien de dierenarts het sarcoom op tijd verwijderd is de prognose gunstig. Tumoren van de milt en het bot zijn vaak hooggradig. Dit betekent dat ze snel groeien en ook snel uitzaaien. De prognose voor deze sarcomen is ongunstig.