Lymfeklierkanker bij de hond

“Lymfeklierkanker bij de hond” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Helaas komt kanker ook steeds vaker voor bij huisdieren. Er zijn verschillende soorten kanker, waarvan lymfeklierkanker de meestvoorkomende vorm is. Zonder behandeling heeft deze ziekte een agressief verloop. Gelukkig zijn er wel meerdere behandelmogelijkheden om dit type kanker aan te pakken. 

Inhoudsopgave ‘Lymfeklierkanker bij de hond’

1. Wat is lymfeklierkanker? 
2. Symptomen
3. Diagnose stellen
4. Behandeling
5. Prognose
6. Kosten
7. Conclusie

Wat is lymfeklierkanker bij de hond?

Lymfeklierkanker wordt ook wel maligne lymfoom of lymfoom genoemd. Tevens is dit de meestvoorkomende soort kanker bij de hond.  Bij lymfeklierkanker ontstaat er een overmatige celgroei van afwijkende afweercellen in de lymfevaten. Er zijn meerdere soorten lymfeklierkanker mogelijk. Afhankelijk van het type afweercellen (T-cellen of B-cellen) en de lokatie van de kanker wordt het exacte type kanker vastgesteld (zie figuur 1).

Honden met een leeftijd tussen de vijf en negen jaar zijn het vaakste aangedaan. Bepaalde rassen, zoals de Boxer, Bullmastiff, Rottweiler, Golden retriever en Buldoggen zijn vaker aangedaan.

Er zijn verschillende typen lymfoom. Bij zo’n 84% van de honden is er sprake van een zogenaamd multicentrisch lymfoom. Hiervan zijn ongeveer 60-80% van de lymfomen het B- cel type en 10-38% het T-cel type.

Er zijn verschillende typen lymfeklierkanker. De WHO (World Health Organisation) heeft een classificatiesysteem ontwikkelt die wereldwijd veel wordt gebruikt (zie figuur 1). Op basis van dit systeem wordt een bepaalde gradatie toegekend. Dit is belangrijk voor het bepalen van een geschikt behandelplan. Dit systeem maakt gebruik van de volgende drie parameters: 

• Lokatie van het lymfoom (gegeneraliseerd, maagdarmkanaal, thymus, huid, bloed of een orgaan)
• De uitgebreidheid van het lymfoom (1 of meerdere lymfeknopen of betrokkenheid milt/lever/beenmerg)
• De aan/afwezigheid van algemene ziekteverschijnselen

Nadat de gradering heeft plaatsgevonden, wordt gekeken naar het type cel wat betrokken is. Dit is namelijk belangrijk bij het maken van een geschikt behandelplan. Bij lymfeklierkanker ontaarden de B-cellen of T-cellen:

B-cel lymfoom: Dit is het meest voorkomende type lymfoom bij honden en ontstaat uit B-lymfocyten. B-lymfocyten zijn bepaalde witte bloedcellen die antistoffen maken tegen virussen of bacteriën. Indien deze cel ontaard, gaat hij overmatig groeien en ontstaat er een B-cel lymfoom. 

T-cel lymfoom: Na het B-cel lymfoom, komt het T-cel lymfoom het meeste voor. T-lymfocyten zijn bepaalde witte bloedcellen die zich normaal gesproken aan een bacterie of virus binden en deze doden. Indien deze cel ontaard, gaat hij overmatig groeien en ontstaat er een T-cel lymfoom. 

Figuur 1: Classificatiesysteem voor lymfeklierkanker bij de hond (WHO classificatie).

Symptomen

De symptomen van lymfoom bij honden variëren enorm. Dit hangt namelijk af van het type, aggresiviteit en lokatie van het lymfoom. Een combinatie van de volgende symptomen vallen vaak op:

• Vergrote lymfeklieren: Voelbare zwellingen onder de kin, in de hals, achter de knieën, in de liezen, oksels of knieholtes. 
• Gewichtsverlies: Lymfeklierkanker kost veel energie. Daarom verliezen honden vaak snel gewicht. Ook als ze de normale hoeveelheid voeding binnen krijgen, is het verbruik te groot, waardoor ze in korte tijd meerdere kilo’s verliezen. 
• Verlies van eetlust: Sommige honden verliezen hun eetlust. Dit ontstaat doordat de tumor stofjes produceert de misselijkheid veroorzaken. Ook zie je vaak dat de zwelling van lymfeklieren in de hals voor slikproblemen zorgen. De honden hebben wel zin in eten, maar het lukt niet om het op te nemen. 
• Lusteloosheid 
• Maagdarmklachten. Denk hierbij aan symptomen zoals braken en diarree.
• Ademhalingsproblemen: Ook in de borstholte zitten meerdere lymfeknopen. Als deze klieren ook betrokken zijn is en minder capaciteit om zuurstof op te nemen. Dit leidt tot benauwdheid en een verminderd uithoudingsvermogen bij de hond.
• Andere symptomen: Koorts, bloedarmoede, toegenomen behoefte om te drinken en te plassen. 

Diagnose stellen

De dierenarts maakt gebruik van een combinatie van de onderstaande onderzoeken om de diagnose van lymfoom vast te stellen:

• Bloedonderzoek: Dit kan helpen bij het detecteren van afwijkingen zoals verhoogde witte bloedcellen.
• Dunne naald aspiratie biopt van de lymfeklier. Hierbij prikt de dierenarts een naaldje in een lymfeknoop om cellen te verzamelen. Dit geeft meestal weinig ongemak bij de hond. De cellen worden vervolgens onder de microscoop bekeken (voor cytologisch onderzoek).
• Histologisch onderzoek van de lymfeknoop. Zodra de diagnose met behulp van een biopt is vastgesteld, is dit onderzoek nodig om het exacte type lymfoom vast te stellen. De behandeling van een B-cel lymfoom verschilt van een T-cel lymfoom. Daarom is het noodzakelijk om meer informatie te vergaren voor een geschikt behandelplan.
• Beeldvormende testen, zoals een röntgenfoto van de borstholte, echografisch onderzoek van de buik of een CT-scan is nodig om andere oorzaken uit te sluiten en daarnaast de uitgebreidheid van de ziekte in beeld te brengen.

Behandeling

Er zijn verschillende behandelmogelijkheden voor lymfeklierkanker bij de hond. De behandeling is altijd maatwerk en hangt af van het type lymfoom, de gezondheidsstatus van de hond en de financiële middelen van de eigenaar.

Er kan gekozen worden voor één  of een combinatie van de onderstaande protocollen:

• PEG-L-aspariginase (Oncaspar). Dit middel wordt via een injectie in de spier toegediend. Dit middel is een enzym dat de groei van tumorcellen remt, maar gezonde cellen niet aantast. Mede hierdoor kent het middel weinig bijwerkingen. Het is dan ook geen chemotherapeuticum, werkt relatief snel en remt effectief de groei van de lymfeknopen. Meerdere injecties in een bepaald intervalschema zijn nodig. 
• CHOP-protocol: Dit is een van de meest gebruikte chemotherapieprotocollen voor honden met lymfoom. Het protocol omvat een combinatie van vier geneesmiddelen: Cyclofosfamide, Doxorubicine (Adriamycine), Vincristine en Prednison. Het CHOP-protocol wordt vaak gebruikt bij multicentrisch lymfoom (gegeneraliseerd lymfoom) en werkt vaak effectief. Meer dan 95% van de honden heeft geen of slechts geringe bijwerkingen van de chemotherapie. De hond scheidt dit wel uit via de urine, speeksel of ontlasting, dus het is de eerste dagen belangrijk om direct contact hiermee te vermijden en uitwerpselen uit de omgeving te verwijderen. De behandeling vindt wekelijks plaats en duurt ongeveer 20 weken.
• COP-protocol: Dit protocol is vergelijkbaar met CHOP, maar omvat geen Doxorubicine. Het bestaat uit Cyclofosfamide, Vincristine en Prednison. Het COP-protocol kan worden gebruikt bij honden met lymfoom waarbij het gebruik van Doxorubicine niet gewenst is of omdat er in het verleden bijwerkingen zijn ontstaan na toediening.
• Lomustine (CCNU): Lomustine is een alkylaat-chemotherapeuticum dat vaak wordt gebruikt als onderdeel van een chemotherapieprotocol voor honden met lymfoom. Het kan worden gebruikt als monotherapie of in combinatie met andere geneesmiddelen, afhankelijk van de specifieke situatie van de hond
• Cyclofosfamide/Vincristine-combinatie: Soms wordt een eenvoudiger protocol gebruikt, bestaande uit alleen Cyclofosfamide en Vincristine. Dit is vooral aangewezen voor honden, waarbij het CHOP protocol niet haalbaar is wegens financiële overwegingen of op basis van de gezondheidsstatus van de hond
• Prednison
• Niets doen / Ondersteunende maatregelen (zachte voeding, pijnstilling, anti-misselijkheidsmedicatie)

Prognose

De prognose hangt af van de stagering van lymfeklierkanker. Overwegend geldt wel dat een hogere substagering een minder goede prognose heeft dan een lagere substagering. Daarnaast is een B-cel lymfoom overwegend gunstiger dan een T-cel lymfoom en is een hooggradige vorm minder gunstig dan een laaggradige vorm. Ook zorgt de aanwezigheid van een verhoogd calcium of bloedarmoede voor een minder goede prognose. Kortom: er zijn nogal wat parameters die de prognose bepalen. 

Afhankelijk van de stagering en het type behandelplan gelden gemiddeld de volgende prognoses:

• Niets doen / ondersteunende maatregelen. Helaas kent deze optie een korte overlevingstijd van 4-6 weken.
• Oncaspar. Met dit middel zien we gemiddeld een overleving van zo’n 6 maanden. Meestal wordt dit middel gecombineerd met prednison tabletten.
• Prednison. Het geven van alleen prednison verlengt de gemiddelde overleving, maar de overlevingstijd blijft vaak beperkt. Een gemiddelde overlevingstijd met prednison is ongeveer 8-12 weken.
• Chemotherapie. Zo’n 30-40% van de honden is na 1 jaar na behandeling nog in leven.

Kosten

De kosten voor het stellen van de diagnose hangen af van de onderzoeken die allemaal nodig zijn. Globaal zullen deze kosten varieren tussen de 300-2000 euro. Oncaspar en chemotherapeutica zijn prijzige behandelingen. De oncaspar injecties kosten tussen de 200-800 euro (afhankelijk van het lichaamsgewicht van de hond). Het complete traject van chemotherapie (ongeveer 5-6 maanden) kost ongeveer 5000 euro.