Hondentaal: herken de 5 signalen van communicatie door je hond

“Hondentaal: leer de 5 signalen van communicatie door je hond” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

De manier van communiceren tussen honden en mensen verschilt sterk.. Dit komt omdat de zintuigen (gehoor, visus, reuk, lichaamstaal etc) anders werken dan bij de mens. Een hond ziet bijvoorbeeld vooral geel-blauw tinten, waardoor het lastig is om een rode bal in het gras te zien. Daarnaast kunnen honden veel beter ruiken, horen en veranderingen in bewegingen waarnemen. 

De belevingswereld van de hond is dus totaal anders dan die voor de mens. Het is dan ook goed om dit te realiseren, zodat jij je hond beter leert te begrijpen. Alleen op deze manier kun je een sterke band opbouwen en een harmonieuze relatie ontwikkelen. Dus ga op ontdekkingstocht, observeer en leer de wereld van de hondentaal kennen. Samen zullen jullie dan een onvergetelijk team vormen.

Inhoudsopgave ‘Hondentaal: herken de 5 signalen van communicatie door je hond”

1. Welke zintuigen heeft de hond?
2. Hoe communiceren honden?
3. Waarom valt mijn hond uit?
4. Hoe herken of een hond gaat uitvallen?
5. Conclusie

De zintuigen van de hond

Honden hebben over het algemeen vergelijkbare zintuigen als mensen, maar sommige van hun zintuigen zijn veel sterker ontwikkeld. Met behulp van de zintuigen neemt de hond prikkels waar. De onderstaande zintuigen worden hiervoor gebruikt:

Reukzin:
Honden hebben een uitzonderlijk sterke reukzin in vergelijking met mensen. Hun neus bevat veel meer geurcellen dan die van mensen, wat hen in staat stelt om geuren te detecteren op een niveau dat ver buiten het bereik van de mens ligt. Honden worden dan ook vaak gebruikt voor speurwerk, zoals het opsporen van drugs, explosieven, en het volgen van sporen van vermiste personen.

Gehoor:
Honden hebben ook een veel beter gehoor dan mensen. Zo neemt de mens alleen geluid waar tussen de 20-20.000 Hertz, terwijl de hond geluid waarneemt tussen de 15-15.000 Hertz. Dit zorgt ervoor dat een hond wel 2x zoveel geluid waarneemt en ook het bereik waarop het geluid wordt waargenomen is maar liefst 4x groter. Dit ervaren veel baasjes ook wel in de periode waarin vuurwerk wordt afgestoken. Honden horen honden dit geluid namelijk veel sterker en merken dit geluid sneller op in vergelijking met de mens.

Zicht:
Het zicht wordt bepaald door het aantal staafjes en kegeltjes in het netvlies. De kegeltjes nemen kleur waar en de staafjes bepalen hoe goed je in een lichte/donkere omgeving kunt zien. Een mens heeft 3 soorten kegeltjes, terwijl de hond er maar 2 heeft. Daarom neemt de mens meer kleur waar dan de hond. Zo ziet een hond alleen geel-blauwtinten, terwijl de mens veel meer kleur waarneemt. De hond heeft daarentegen wel weer meer kegeltjes, waardoor zij een beter zicht hebben in een donkere omgeving.

Smaak:
Honden hebben minder smaakpapillen dan mensen, wat suggereert dat hun smaakvermogen minder verfijnd is dan dat van mensen. Echter, hun reukvermogen speelt een grote rol bij het bepalen van wat ze als ‘lekker’ beschouwen.

Tastzin:
De tastzin van honden verschilt enigszins van die van mensen. Hun snuit is zeer gevoelig en wordt gebruikt om texturen, temperaturen en trillingen te detecteren. Ook gebruiken honden hun snuit om de wereld om hen heen te verkennen en om informatie over objecten en mensen te verzamelen.

Kortom, hoewel honden vergelijkbare zintuigen hebben als mensen, zijn sommige van hun zintuigen, zoals geur en gehoor, veel sterker ontwikkeld dan die van mensen. Deze sterke zintuigen maken honden uitstekende dieren voor taken zoals speurwerk, jagen en het bewaken van hun omgeving.

Figuur 1: de zintuigen van de hond. 

Hoe communiceren honden?

Honden communiceren met behulp van hun lichaamstaal en reukvermogen. De lichaamstaal bestaat uit de houding van de oren, staart en ogen. Daarnaast is de lichaamshouding en het gebruik van zogenaamde kalmerende signalen van de hond ook heel belangrijk. Een hond heeft ook een fantastisch reukvermogen en met behulp van het afgeven van geurtjes ontdekken honden de gemoedstoestand van elkaar. Al deze onderdelen worden tussen honden ingezet om met elkaar te communiceren.

Staarttaal:
De staart van je hond is als een vlag die zijn emoties wappert. Een hoog opgeheven staart duidt vaak op zelfvertrouwen, terwijl een laag hangende staart kan wijzen op onderdanigheid of angst. Wagging, oftewel het heen en weer schudden van de staart kan vreugde betekenen, maar ook spanning. Let op de snelheid en de hoogte van de staart voor een completer beeld. De ideale situatie is de zogenaamde travel mode, waarin de hond de staart halflaag in ontspannen toestand heeft.

Oogcontact:
Oogcontact is een krachtige vorm van communicatie bij honden. Een vriendelijke blik kan genegenheid en vertrouwen uitdrukken, terwijl lang staren als bedreigend wordt beschouwd. Sommige honden vermijden oogcontact als teken van respect, terwijl anderen het opzoeken als ze zich veilig voelen.

Orenspel:
Oren zijn de radars die de emoties van je hond weerspiegelen. Oren in een neutrale & ontspannen stand duiden op een ontspannen hond. Vaak zijn de oren in dit geval een beetje naar de zijkant gedraaid. Rechtopstaande gespitste oren duiden vaak op alertheid of nieuwsgierigheid, terwijl platliggende oren angst of onderdanigheid kunnen aangeven. Indien de oren wat meer naar achteren gedraaid zijn duidt dit vaak op onzekerheid, maar ook bij enthousiasme is dit soms het geval. Het is daarom belangrijk om ook naar de staart, ogen en kalmerende signalen te kijken, om de juiste gemoedstoestand van je hond te begrijpen. 

Kalmerende Signalen:
Turid Rugaas introduceerde het concept van kalmerende signalen, subtiele gebaren die honden gebruiken om spanning te verminderen. Dit omvat gapen, likken, het optillen van een pootje, zich uitschudden en wegkijken. Herkenning van deze signalen kan je helpen de gemoedstoestand van je hond te begrijpen en een ontspannen omgeving te bieden.

Lichaamshouding:
Houding spreekt boekdelen bij honden. Een ontspannen, open lichaamshouding duidt op comfort, terwijl een gespannen lichaam kan wijzen op angst of agressie. Leer de subtiele verschillen in houding te herkennen om de emotionele toestand van je hond te ontcijferen. Gebruik daarvoor alle bovenstaande lichaamsdelen. 

Figuur 2: travel mode (links) duidt op een ontspannen gemoedstoestand. Een opgeheven staart en gespitste oren (rechts) duidt op nieuwsgierigheid & alertheid.

Waarom valt mijn hond uit?

Er zijn verschillende oorzaken waarom je hond uitvalt naar een andere hond. Het is belangrijk om de oorzaak te achterhalen, aangezien de onderstaande oorzaken allemaal een andere aanpak vergen. Mogelijke oorzaken zijn:

• Slechte socialisatie of een gebrek aan socialisatie
• Pijn
• Stress
• Dominatie
• Frustratie (te weinig beweging) *
• Gebrek aan verwachtingen (de hond weet niet duidelijk hoe zij/zij moet reageren in een bepaalde situatie).
• Oorzaak-gevolg reactie (de hond merkt gespannenheid bij de baas in verband met een eerdere negatieve ervaring)
• Te veel prikkels (uitvalgedrag als gevolg van teveel opwinding)
• Te weinig mentale stimulatie (bijv. te weinig tijd om te snuffelen)
• Angst
• Onzekerheid

* Sommige dieren bijten aan de riem om te laten zien dat ze gefrustreerd zijn. Daarnaast vallen sommige honden uit indien ze aan de riem zitten, maar niet als ze los lopen. Dit zijn signalen dat je hond gefrusteerd is, waardoor je moet ontdekken waar dit door getriggerd word.

Hoe herken ik of een hond gaat uitvallen?

Om deze vraag te beantwoorden maak ik vaak gebruik van de ladder van agressie ofwel de escalatieladder. Hierbij zie je een overzicht van signalen die voorafgaand aan een conflict op kunnen vallen. Er wordt bepaalde energie opgebouwd, en indien de situatie. niet veranderd escaleert de situatie.

Iedere hond laat andere signalen zien en je hoeft dus zeker niet alle signalen te zien voordat jouw hond of een andere hond uitvalt en er mogelijk een bijtincident plaatsvind. Het is wel belangrijk dat je deze signalen bij de hond herkend, zodat jij je hond al uit de situatie kan halen voordat dit escaleert. Een hond valt zelden zomaar uit, maar vaak merken we de signalen die vooraf plaatsvinden niet op tijd op. Daardoor overvalt het ons soms, terwijl we de situatie mogelijk best hadden kunnen voorkomen. 

Figuur 3: de ladder van agressie. 

Wat moet ik doen als mijn hond uitvalt?

Met behulp van de bovenstaande informatie weet je nu welke zintuigen honden gebruiken om te communiceren. Het is van groot belang dat je de lichaamstaal van je hond op de juiste manier interpreteert. Een gedragsdeskundige kan je hier absoluut bij helpen als je dit zelf lastig vindt. 

Wil je graag eerst zelf aan de slag? Gebruik dan de onderstaande tips: 

1. Herken de lichaamstaal van je hond. Herken de signalen die de verklikker zijn van de gemoedstoestand van je hond. 

2. Counterconditionering. Hierbij ga je jouw hond nieuw gedrag aanleren, waarbij een negatieve associatie wordt opgericht naar een positieve associatie. Deze techniek kun je goed inzetten indien je hond bang is voor vuurwerk, fietsers achterna zit of blaft bij het afgaan van de deurbel. Reageert je hond fel op fietsers? Train dan eerst dat je hond rustig blijft als er een fietser stil op afstand staat. Laat de fietser opstappen en verklein vervolgens de afstand. Het allerbelangrijkste is dat jij je hond positief blijft belonen bij gewenst gedrag. 

3. Goed gedrag belonen, slecht gedrag negeren. Nieuw gedrag aanleren is voor je hond beter te begrijpen dan verkeerd gedrag af te straffen. Straffen is soms heel verleidelijk, maar heeft heel weinig effect. Je hond is op dat moment al niet in balans en als jij daar ook nog eens boos over bent, kun je dit gedrag juist versterken. Dus probeer meer aandacht te besteden aan het belonen van goed gedrag. 

4. Geduld is een schone zaak. Verwacht niet binnen een dag al de eerste resultaten, maar neem de tijd om het gewenste resultaat te bereiken. Rome is immers ook niet in 1 dag gebouwd. 

5. Kies de juiste setting. Het is van groot belang dat jij je hond blootstelt aan een omgeving waarin hij/zij zich prettig voelt. Vind je hond grote honden spannend? Creer dan eerst een ontspannen omgeving met kleine honden en bouw dit langzaam om. Zo ‘desensibiliseer’ jij je hond, waarbij je hem/haar langzaamaan minder gevoelig maakt voor negatieve prikkels. Zorg er wel voor dat je bepaalde situaties niet gaat vermijden. Dit is op langer termijn namelijk niet de oplossing. 

6. Gebruik hulpmiddelen indien nodig. Hulp vragen en advies inwinnen is altijd een verstandige stap. Vraag bijvoorbeeld advies aan een gedragsdeskundige, aangezien het verkeerd inzetten van hulpmiddelen (anti-blafband, gentle leader) of trainingstechnieken ook tot een averechts effect kunnen leiden.