Het gebit en gebitsproblemen bij de kat

“Het gebit en gebitsproblemen bij de kat” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Ongeveer 70% van de volwassen katten hebben een probleem aan hun gebit. Dit bestaat uit tandplak, tandsteen of zelfs een ontsteking van het tandvlees of kaakbot. De meeste katten laten geen symptomen zien van pijn. Ze eten vaak nog goed, waardoor een gebitsprobleem lastig is op te merken. Het is daarom verstandig om jaarlijks het gebit van je kat bij de dierenarts te laten checken. Zo wordt een gebitsprobleem tijdig opgemerkt, waardoor het verwijderen van kiezen vaak voorkomen wordt. 

Inhoudsopgave ‘Het gebit en gebitsproblemen bij de kat’

1. Normaal gebit van de kat
2. Wat is een gebitsprobleem bij de kat?
3. Symptomen
4. Diagnose stellen
5. Behandeling
6. Hoe voorkom ik een gebitsprobleem bij mijn kat?
7. Kosten
8. Conclusie

Normaal gebit bij de kat

Een kitten wordt geboren zonder melktanden. Na 3 weken komen de eerste melktanden door en na 3 maanden heeft een kat een volledig melkgebit. Dit melkgebit bestaat uit 26 elementen. Op een leeftijd van 4-6 maanden wordt het melkgebit vervangen voor een volwassen gebit. Een volwassen gebit bij de kat bestaat uit 30 elementen. Het wisselen verloopt meestal zonder problemen, maar in sommige gevallen blijft een melkelement (naast het volwassenelement bestaan). In dit geval is het belangrijk om deze melktand te trekken, aangezien deze de volwassen tand kan beschadiging.  

Het gebit bestaat uit drie soorten tanden/kiezen: 

• Snijtanden: Deze bevinden zich aan de voorkant van de mond van de kat en worden gebruikt om voedsel te grijpen en te snijden.
• Hoektanden (of slagtanden): Deze zijn puntig en worden gebruikt om voedsel te scheuren.
• Premolaren en molaren: Deze worden ook wel de valse en ware kiezen genoemd.  Deze kiezen zijn breder en worden gebruikt om voedsel te vermalen. Ze bevatten meerdere wortels, zodat ze sterk in de kaak vastzitten.

Figuur 1: Gebitsformule van de kat. Een volwassen gebit bestaat uit 30 elementen. 

Wat is een gebitsprobleem bij de kat?

Dagelijks poetsen wij onze tanden om te voorkomen dat tandplak zich vormt. In het wild schrapen katten het tandplak en tandsteen van hun gebit door aan het bot te kauwen, maar dit proces vindt niet plaats bij onze huiskatten. Daarnaast poetsen we maar weinig eigenaren de tanden van hun kat. Hierdoor stapelt het tandplak op en wordt binnen twee dagen tandsteen. Tandsteen is erg hard en het is in deze fase is het niet meer mogelijk om met een tandenborstel het tandsteen te verwijderen. Wanneer tandsteen maanden/jaren op de tand aanwezig blijft, raakt het tandvlees geïrriteerd. Dit wordt gingivitis genoemd. Het tandvlees wordt rood en trekt langzaam terug. Hierdoor worden de wortels van de tand zichtbaar. Deze fase heet parodontitis. De wortel van de tand raakt ontstoken en lost langzaam op (een zogenaamde resorptie laesie). Dit proces is pijnlijk voor je kat! Bijna elke kat met een gebitsprobleem blijft eten, dus dit is geen teken dat je kat geen pijn heeft. Een gebitsbehandeling, (waarbij de kies wordt verwijderd) is dan ook noodzakelijk om van de pijn af te komen en verdere ontsteking van het kaakbot te voorkomen. 

70% van de volwassen katten hebben een gebitsprobleem, zonder dat het baasje dit opmerkt. Daarom is het verstandig om jaarlijks het gebit van je kat bij de dierenarts te laten controleren. Zo wordt een gebitsprobleem tijdig opgemerkt, wat een hoop narigheid in de toekomst voorkomt. Vaak is het mogelijk om tijdens de ‘gebitsmaand’ een gratis check bij jouw dierenarts te laten doen om het gebit van je kat te onderzoeken. 

Bepaalde rassen zijn extra gevoelig voor het ontwikkelen van een gebitsprobleem, zoals de Britse Korthaar, Maine Coon, Siamees en de Perzische kat. 

Figuur 2: Tandplak en tandsteen (links), Tandvleesontsteking (midden) en Parodontitis (rechts). Een ontsteking bij het gebit begint bij tandplak en resulteert uiteindelijk tot een ernstige aantasting van de kieswortels.

Symptomen

Het is vaak lastig om een gebitsprobleem bij de kat op te mekren, aangezien bijna alle katten blijven eten en geen (vocale) tekenen van pijn laten zien. De volgende symptomen duiden op een gebitsprobleem:

• Slechte adem
• Tandvleesontsteking (roodheid, zwelling)
• Verlies van eetlust
• Braken (hele brokjes, aangezien kauwen pijn doet)
• Veranderingen in kauwgedrag (meer knoeien)
• Afvallen
• Voorkeur voor natvoer
• Veel wrijven met de pootjes of kop tegen de muur, bank etc. 

Een onbehandeld gebitsprobleem kan ook gevolgen hebben voor organen. Zo worden bacterien uit de bek via de bloedbaan naar de nieren of het hart vervoerd. Hier zorgen zij voor nare problemen met soms onomkeerbare gevolgen. 

Diagnose stellen

De dierenarts stelt de diagnose op basis van een lichamelijk onderzoek en het maken van dentale rontgenfoto’s. Voor dit laatste onderzoek dient je kat wel te slapen. De rontgenfoto’s zijn essentieel in het bepalen of een tand is aangetast en dus verwijderd moet worden. Pas na het interpreteren van deze foto’s is het duidelijk hoeveel tanden getrokken moeten worden of dat alleen een gebitsreiniging volstaat. 

Bij sommige katten is het ook aangewezen om een bloedonderzoek uit te voeren naar ziektes die het afweersysteem van de kat verminderen. Denk hierbij aan kattenaids (FIV) of kattenleukemie (FeLV). Stomatitis (ontsteking van het slijmvlies van de mond) wordt namelijk nog wel eens door een virus getriggerd. Daarnaast is het bij dieren ouder dan 8 jaar verstandig om vooraf te kijken of de nieren/lever schade beschadigd zijn als gevolg van een tandprobleem.

Figuur 3: Malocclusie (verkeerde stand van de tand) zorgt ervoor dat een glazuurdefect ontstaat (links). Ernstige stomatitis (onsteking slijmvlies in de bek, rechts). Bron: World Small Animal Veterinary Association Global Dental Guidelines.

Behandeling

De behandeling bestaat in eerste instantie uit het reinigen van het gebit. Zodra al het tandsteen en tandplak van de tand is verdwenen is er goed zicht op de gehele tand. Op basis van een dentale rontgenfoto wordt gekeken of het zogenaamde paradontale ligament (de ophangband van de tand in de kaak) is aangetast. Indien dit het geval is, is het advies om de tand te verwijderen. Indien het ligament er normaal uit ziet, kan de tand behouden blijven. 

Figuur 4: het maken van dentale rontgenfoto’s zijn essentieel bij het opstellen van het beste behandelplan. Bij aantasting van het paradontale ligament (ophangband van de tand in de kaak) is er sprake van een zogenaamde resorptie laesie. In dit geval is het verstandig om de tand te verwijderen.

Voorkomen

Een gebitsprobleem valt nooit helemaal te voorkomen. Gelukkig zijn er wel enkele maatregelen die je kunt treffen om de kans op een gebitsprobleem zo klein mogelijk te maken:

1. Aanpassen van de voeding: Door te kiezen voor grote brokken verklein je de kans op het ontwikkelen van tandplak. De kat moet namelijk goed kauwen en tijdens dit proces wordt het tandplak van de tand geschaafd. Hill’s t/d is een merk die mooie resultaten geeft.

2. Tanden poetsen: Dit is de meest essentiele stap in het voorkomen van een tandprobleem. Gebruik hiervoor een tandenborstel of een ruw gaasje die je om je vinger wikkeld.  Tandplak kan gemakkelijk worden weggepoetst, waardoor je voorkomt dat dit tandsteen wordt. Binnen 48 uur veranderd tandplak in tandsteen, dus minimaal om de dag poetsen geeft een goed resultaat. Door van jongst af aan je kat te trainen, wordt het geen strijd om de tanden te poetsen.

3. Controles bij de dierenarts: Door jaarlijks het gebit van je kat te laten checken bij de dierenarts wordt een tandprobleem al in een vroeg stadium opgemerkt. Op deze manier voorkom je in veel gevallen het moeten verwijderen van een tand. Daarnaast hebben vergevorderde tandproblemen ook effecten op andere organen, zoals het hart en de nieren. De dierenarts zal tijdens het onderzoek extra aandacht aan deze organen besteden.

Kosten

De kosten voor een tandheelkundig consult varieren tussen de 35-70 euro. Een gebitsreiniging kost gemiddeld tussen de 150-350 euro. Indien er enkele elementen getrokken moeten worden lopen de kosten verder op en varieren tussen de 350-800 euro. Indien alle tanden en kiezen getrokken moeten worden liggen de kosten tussen de 900-1300 euro. De kosten tussen verschillende dierenartsenpraktijken varieren sterk. Hogere kosten zijn vaak terug te vinden in het gebruik van gasnarcose, type instrumentaria (dentale röntgen zijn essentieel), ervaring van de arts etc.