Overvulde of ontstoken anaalklieren bij de hond

“Overvulde of ontstoken anaalklieren bij de hond” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Iedere hond heeft twee anaalklieren. Ze produceren sterk ruikend vocht. Bij elke ontlasting komt er een beetje vocht mee. Hierdoor bakent je hond zijn/haar  territorium af. Dit is een natuurlijk proces. Helaas gaat dit niet bij alle honden goed. Een verstopping van de anaalklieren is dan ook het gevolg. Hierdoor wordt er wel vocht geproduceerd, maar niet afgevoerd. Dit leidt op een gegeven moment tot irritatie van de anus. Hierdoor is een (snelle) behandeling noodzakelijk om de prikkel op te heffen.

Inhoudsopgave ‘Overvulde of ontstoken anaalklier bij de hond’

1. Wat zijn anaalklieren?
2. Oorzaken
3. Symptomen
4. Diagnose
5. Behandeling
6. Kosten
7. Conclusie

Wat zijn anaalklieren?

Iedere hond en kat heeft twee anaalzakjes. Ze zitten aan de binnenzijde van de anus, op vier en acht uur. In het anaalzakjes zitten anaalklieren. De anaalklieren produceren vocht. Dit vocht wordt vervolgens via een afvoergangetje naar de darm vervoerd. De inhoud wordt daarna aan de ontlasting toegevoegd. Zo bakenen honden hun territorium af. Daarnaast ledigt een hond spontaan zijn anaalklieren ten gevolge van stress. Dit vocht ruikt enorm sterk en herken je vaak gelijk. Geen prettig geurtje!

Figuur 1: iedere hond heeft 2 anaalklieren. Zij bevinden zich vlak onder de anus. 

Oorzaken van anaalklierproblemen

Er zijn verschillende oorzaken waardoor een ontstoken of overvulde anaalklier ontstaat. De oorzaken zijn op te delen in een afwijkende anatomie, afwijkende inhoud of ten gevolge van een darmprobleem.

1. Anatomie: In dit geval maakt de uitgang van de klier geen contact met de darm. Daardoor is er tijdens het poepen wel sprake van druk op de klier, maar wordt hij juist meer dicht gedrukt dan geleegd. Hierdoor produceert de klier wel anaalvocht, maar voert hij niets af. Voornamelijk kleine hondenrassen, zoals de Chihuahua en de Jack Russel Terriër hebben hier last van.
2. Te dikke inhoud: De inhoud van anaalkliervocht is normaal gesproken vloeibaar en lichtbruin van kleur. Bij sommige honden is de inhoud te dik. Het afvoerbuisje naar de darm is in dit geval te klein. De inhoud wordt niet afgevoerd en hoopt zich op in het anaalzakje.
3. Allergie: dit betreft meestal een voedselallergie. Hierdoor is er onvoldoende peristaltiek in de darmen, waardoor de klieren niet voldoende worden gestimuleerd om te legen. 
4. Darmprobleem:
   • Diarree: In de meeste gevallen is een periode van diarree de oorzaak. Giardia of wormen zijn hiervoor veelvoorkomende oorzaken. Normaal gesproken zorgt de vorm van de ontlasting voor druk op de klier. Hierdoor wordt de klier geleegd tijdens het poepen. In een periode van diarree ontstaat er vervolgens geen druk op de klier. Hierdoor wordt hij niet geleegd en raakt hij al snel overvuld.
   • Obstipatie: In het geval van hele harde ontlasting perst jouw hond te vaak. Hierdoor verkrampt de anus waardoor de klieren niet goed geleegd worden.

Symptomen

Een anaalkier presenteert zich als overvuld of verstopt, maar een ontsteking komt ook regelmatig voor. Een anaalklier raakt alleen ontstoken als hij vooraf overvuld is geweest. Ze tonen beide vergelijkbare symptomen, echter is een anaalklierontsteking erg pijnlijk.

Overvulde of verstopte anaalklieren

In dit geval heeft jouw hond het gevoel dat er een balletje in de anus vast zit. Hierdoor schurkt hij met zijn billen  over de grond. Dit wordt ook wel ‘sleetje rijden’ genoemd. Ook wordt er vaak aan de achterhand gelikt. Het schuren en likken gaat door totdat de oorzaak wordt weggenomen. In dit geval volstaat dan ook het legen van de anaalklieren.

Ontstoken anaalklieren

In dit geval raakt het anaalklierzakje ontstoken doordat er een scheurtje in de anaalzak ontstaat. Dit ontstaat omdat de anaalzak te vol zit. De bacteriën uit de ontlasting komen vervolgens rondom het zakje terecht en zorgen voor een ontsteking. Er wordt pus geproduceerd waardoor er spanning op het zakje komt te staan. Dit noemen we een abces en is erg pijnlijk. Piepen, janken en bijten richting de achterhand wordt vaak gezien. Je hond wil niet meer poepen. Vroeg of laat knapt het abces open. Dit gebeurt meestal aan de buitenkant. Rondom of onder de anus zie je dan pus en bloed. 

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van het uiterlijk van de anus en het gebied eromheen. Om een definitieve diagnose te stellen moet de dierenarts met de vinger het gebied van de anus en darm voelen. Dit wordt ook wel een rectaal toucher genoemd. In het geval van een ontsteking is dit meestal erg pijnlijk. Het legen van een niet-ontstoken anaalklier is daarentegen niet pijnlijk. 

Behandeling

De behandeling bestaat uit een pijnstiller en een antibioticum. De dierenarts probeert de anaalklier te legen. In het geval van overvulde klieren lukt dit meestal gemakkelijk. Bij een ontsteking is dit wat lastiger en lukt dit niet altijd, aangezien het te pijnlijk is. Als jouw hond het toelaat wordt het abces geopend en gespoeld om de druk eraf te halen. Afhankelijk van de ernst wordt in de anaalklier ook een antibioticum achtergelaten. Een kraag is nodig als jouw hond veel aan de anus likt. Zo wordt verdere irritatie voorkomen.

Een operatie is de oplossing bij een terugkerende ontsteking van de klier. De dierenarts verwijderd hierbij de anaalklier(en). Aangezien deze operatie een aantal complicaties kent, wordt dit niet in eerste instantie uitgevoerd. De anaalzak bevindt zich tussen de inwendige en uitwendige sluitspier. Hier lopen belangrijke zenuwen die verantwoordelijk zijn voor de sluiting van de anus. Gelukkig is de kans maar 2,1% dat de dierenarts de zenuw raakt(en er dus incontinentie optreedt). Complicaties die nog wel eens worden gezien zijn infecties rondom de anus. De wond moet dan ook de eerste veertien dagen goed in de gaten worden gehouden.   

Kosten

De kosten voor een onsteking van de anaalklieren is afhankelijk van de ernst van de ontsteking. Indien de anaalklieren alleen geleegd worden kost dit meestal tussen de 10-20 euro. Indien er sprake is van een heftige ontsteking is een lichamelijk onderzoek nodig. Vaak worden dan ook medicijnen voorgeschreven. De kosten hiervan varieren tussen de 50-100 euro.

Voorkomen van anaalklierproblemen

Er zijn een aantal tips om te voorkomen dat jouw hond last krijgt van zijn anaalkieren. Helaas hebben sommige honden gevoelige anaalklieren en werken deze tips niet altijd.

1. Geef vezelrijke voeding. Hierdoor worden de darmen gestimuleerd om te bewegen, waardoor de klier beter in beweging komt. Hierdoor leegt hij zich makkelijker. Heeft jouw hond een periode van diarree gehad? Dan biedt het legen van de anaalklieren een oplossing.
2. Knijp een anaalklier niet te vaak uit. Dit zorgt voor irritatie en stimuleert de klier om weer opnieuw vocht aan te maken. Stel het dan ook zo lang mogelijk.
3. Ontworm je hond volgens het ontwormingsschema.
4. Overgewicht en weinig beweging vergroot de kans op anaalklierproblemen. Probeer jouw hond dan ook op een mooi gewicht te houden en zorg voor voldoende activiteiten.