Hartruis bij de hond

“Hartruis bij de hond” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Een hartruis ontstaat als gevolg van turbulentie van bloed in het hart. Bij de volwassen hond wordt altijd een onderliggende oorzaak gevonden. In de meeste gevallen wordt een hartruis veroorzaakt door een ziekte van het hart. Bij de meeste dieren komt een hartruis pas aan het licht als ze wat ouder worden. Meestal wordt het per toeval ontdekt tijdens het de jaarlijkse gezondheidscheck bij de dierenarts. Het is verstandig om de onderliggende oorzaak te achterhalen, aangezien een onbehandeld hartprobleem tot ernstige problemen leid. 

Inhoudsopgave ‘Hartruis bij de hond”

1. Wat is een hartruis?
2. Bouw van het hart
3. Oorzaken van een hartruis
4. Symptomen
5. Diagnose stellen
6. Behandeling
7. Prognose
8. Kosten
9. Conclusie

Wat is een hartruis?

Bij een (jaarlijkse) gezondheidscontrole beluistert de dierenarts o.a. de longen en het hart. Indien er sprake is van een hartruis is dit hoorbaar met een stethoscoop. Een hartruis ontstaat door turbulentie van bloed in het hart. De luidheid en het moment van optreden van de hartruis helpt de dierenarts bij het onderscheiden van de oorzaak. Het is verstandig om uit te zoeken wat de onderliggende oorzaak is, aangezien dit bijdraagt aan een betere levensverwachting 

Bouw van het hart

Het hart van een hond is opgebouwd uit een rechter- en een linker gedeelte. Ieder gedeelte bestaat uit een boezem en een kamer, waartussen zich hartkleppen bevinden.

De onderdelen van het hart werken goed samen en bloed stroomt in een gezond hart altijd in één richting. Bij de inademing van je hond wordt zuurstof door de longen opgenomen. Het zuurstof komt binnen via de longader, wordt opgenomen in de bloedbaan en gaat door naar de linker boezem. Dit zuurstofrijke bloed wordt vervolgens naar de linker kamer vervoerd.

Eenmaal daar aangekomen wordt het zuurstofrijke bloed via de grote lichaamsslagader (aorta) naar de rest van het lichaam vervoerd. De organen en spieren van je hond verbruiken het zuurstof. Vervolgens wordt het zuurstofarme bloed weer opnieuw naar het hart vervoerd. Hier komt het bloed binnen in het rechter gedeelte van het hart. Eerst in de rechterboezem, om vervolgens via de rechter hartklep (tricuspidalisklep) naar de rechter kamer te stromen. Het zuurstofarme bloed wordt richting de longen gestuurd, zodat er weer opnieuw zuurstof wordt opgenomen. Vervolgens stroomt het zuurstofrijk bloed weer via de linkerboezem naar linkerkamer om vervolgens via de aorta naar de rest van het lichaam te gaan. Zo is de cirkel weer rond.

Figuur 1: Bouw van het hart bij de hond.

Oorzaken van een hartruis

Er zijn verschillende oorzaken voor een hartruis bij de hond. Hierbij moet onderscheid worden gemaakt tussen jonge honden (puppy’s) en volwassen honden. De oorzaken zijn namelijk erg verschillend.  

Jonge honden

Een klein hartruisje bij puppy’s is gelukkig niet altijd afwijkend. Zo komt een onschuldig ruisje nog weleens voor bij honden tot een leeftijd van drie maanden. Indien dit hartruisje in de loop van de opeenvolgende maanden uit zichzelf wegtrekt, is het niet nodig om verder onderzoek te verrichten. Klinkt de hartruis luid? Dan is het wel verstandig om verder onderzoek te verrichten.

Volwassen honden

De ruis ontstaat door een afwijking in één van de verschillende onderdelen van het hart:

Aangeboren hartaandoening:

• (Sub)aortastenose (vernauwing in de aorta)
• Pulmonaalstenose (vernauwing in de longslagader)
• Persisterende Ductus Arteriosis (een verbinding tussen de aorta en longslagader, die niet aanwezig hoort te zijn).
• Ventrikel Septum Defect (gaatje tussen de twee kamers, waardoor bloed de verkeerde kant instroomt).
• Tetralogie van Fallot (ernstige hartaandoening waarbij de belangrijke onderdelen van het hart verkeerd zijn aangelegd).

Verkregen hartaandoening:

• Lekkende hartklep (myxomateuze klepdegeneratie)
• Endocarditis (een ontsteking van het hart)
• Dilaterende Cardio Myopathie (ziekte van de hartspier, waardoor het hart niet meer goed samentrekt en hierdoor vergroot raakt)
• Hartworm
• Systemische ziekte. In sommige gevallen ontstaat een hartruis als gevolg van een oorzaak buiten het hart. Denk hierbij aan bloedarmoede, eiwittekort, koorts of dracht.

Figuur 2: Bij Joep ontstond een hartruis als gevolg van een lekkende hartklep.

Bij grote hondenrassen komt een lekkende hartklep zelden voor. Bij deze rassen is er meestal sprake van dilaterende cardiomyopathie (DCM). Bij deze hartaandoening ontstaat een ziekte van de hartspier. Het hart raakt vergroot, waardoor hij minder goed functioneert. DCM komt vooral voor bij de Doberman Pinscher, Duitse dog, Newfoundlander en de Boxer. ‘Helaas’ is een hartruis lang niet altijd hoorbaar, waardoor de diagnose vaak in een laat stadium wordt opgemerkt.

Symptomen bij een hartruis

Een hartruis bij de hond geeft in het beginstadium meestal nog geen symptomen. Indien het hart zijn functie niet meer goed volstaat, ontstaan de eerste symptomen. De symptomen van een hartruis beginnen meestal subtiel. Zo is er sprake van:

• Moeite met ademen (benauwdheid door vocht achter de longen)
• Hoesten
• Verminderd uithoudingsvermogen
• Bolle buik
• Afvallen
• Verminderde eetlust
• Flauwte

Als gevolg van het niet goed functioneren van het hart, wordt er onvoldoende bloed rondgepompt. Hierdoor blijft het bloed langer achter in het hart. Vervolgens verplaatst het vocht zich naar de longen. Hierdoor ontstaan problemen met de ademhaling, zoals benauwdheid en hoestklachten. Daarnaast ontstaan hoestklachten vaak als het vergrootte hart tegen de luchtpijp drukt. Bij het eindstadium van hartfalen treedt niet alleen vocht uit naar de longen, maar ook naar de buik. In dit geval valt een bolle buik op. In dit stadium vallen honden vaak af en is de eetlust matig.

Diagnose stellen

De dierenarts stelt de diagnose op basis van het vraaggesprek en een lichamelijk onderzoek. Meestal wordt een hartruis opgemerkt tijdens de jaarlijkse gezondheidscheck. In andere gevallen is er echter sprake van hoesten, waarbij de dierenarts zijn/haar aandacht vooral richt op het hart en de longen.

De hartruis wordt onderverdeeld in verschillende gradaties: graad I is nauwelijks hoorbaar en graad VI is een hele luide hartruis. De luidheid van de hartruis geeft al een eerste indicatie van de onderliggende oorzaak.  

Indien de dierenarts een hartruis heeft opgemerkt is het verstandig om de onderliggende oorzaak te achterhalen. Dit is mogelijk met behulp van een hartecho, ook wel een echocardiogram genoemd. Hierbij wordt een driedimensionale opname gemaakt van de boezems, kamers en belangrijke bloedvaten. Het maken van een hartecho is echter niet in elke praktijk mogelijk.

Daarom wordt er ook regelmatig een röntgenfoto van het hart gemaakt. Hierbij krijgt de dierenarts meer duidelijkheid over de mate van vocht achter de longen en de grootte van het hart. Bestaat uit twijfel tussen een hart- of longprobleem? Dan is een bloedonderzoek in sommige gevallen ook nodig. Hierbij kijkt de dierenarts naar het aantal rode bloedcellen, eiwitten en wordt veelal een zogenaamde proBNP-test aangevraagd. Deze laatste test geeft een positief resultaat indien er sprake is van een hartprobleem.

De ernst van de hartruis wordt onderverdeeld in verschillende stadia:

• Stadium A: de hond heeft nog geen afwijkingen aan het hart, maar heeft (gezien het ras) een verhoogde kans op het ontwikkelen van een hartprobleem (bijv. Cavalier King Charles Spaniël).
• Stadium B1: er is sprake van geen tot minimale vormverandering van het hart
• Stadium B2: er is sprake van een duidelijke vormverandering van het hart
• Stadium C: hartfalen, de symptomen vallen duidelijk op
• Stadium D: eindstadium hartfalen (een behandeling helpt in dit geval meestal niet meer)

Een behandeling wordt gestart vanaf stadium B2. Bij deze gradatie is er nog geen sprake van symptomen, maar is louter een hartruis door de dierenarts opgemerkt. De verschillende stadia volgen elkaar op. Gemiddeld duurt het stadium B ruim 2 jaar. Daarna ontwikkelt dit stadium zich tot stadium C. In dit stadium is er sprake van hartfalen met duidelijke symptomen.

Figuur 2: De dierenarts vond bij de jaarlijkse gezondheidscheck van Seppy dat er sprake was van een hartruis. Met behulp van een hartecho werd de oorzaak van de hartruis achterhaald. Er bleek sprake te zijn van een lekkende hartklep, die vervolgens met medicijnen werd behandeld. 

Behandeling

De behandeling hangt af van de oorzaak van de hartruis. In de meeste gevallen is er sprake van een lekkende hartklep (ook wel myxomateuze klepdegeneratie genoemd). In het geval van een lekkende hartklep richt zich enerzijds op het ondersteunen van het hart en anderzijds om het behandelen/voorkomen van vocht achter de longen.

 De behandeling bestaat uit een combinatie van de volgende medicijnen:

• Hart ondersteuning: Dit medicijn bevat pimobendan (Vetmedin® of Cardisure®) en helpt het hart om krachtiger samen te trekken. Daarnaast verbetert dit medicijn de doorbloeding in het hart.
• Plasmiddel: Het medicijn met furosemide (Furosal®), torasemide (Upcard®) wordt voorgeschreven om vocht achter de longen te voorkomen / behandelen.
• ACE-remmer: Dit medicijn bevat benazepril (Fortekor® of Benakor®) en is een zogenaamde ACE-remmer. Dit middel wordt gebruikt om vaatvernauwing tegen te gaan. Hierdoor voorkomt het een stijging van de bloeddruk.
• Natrium-arm dieet.

Andere medicijnen die bij hartproblemen worden voorgeschreven zijn:

• Bèta-blokker: Dit medicijn zorgt bevat atenolol. Het is een middel dat voornamelijk in de zorg voor mensen wordt gebruikt. Het zorgt ervoor dat de bloeddruk verlaagd en de hartslag rustiger wordt.
• Bloeddrukverlager: Denk hierbij aan het medicijn amlodipine.
• Hartglycoside: Hieronder valt het medicijn met de werkzame stof digoxine (Lanoxine®). Zij verbeteren de contractiekracht van het hart en verlagen de hartfrequentie. Dit medicijn wordt ingezet bij een afwijkend hartritme.

In het geval van een aangeboren hartafwijking kijkt de dierenarts of het mogelijk is om het probleem te verhelpen. In (bijna) alle gevallen is een operatie nodig. Het vervangen van een hartklep is daarentegen nog niet mogelijk.

Bij het gebruik van plasmiddelen is het verstandig om een week na de start van de medicijnen een bloedonderzoek uit te voeren. Hierbij kijkt de dierenarts naar de zouten in het bloed (elektrolyten). Het is namelijk belangrijk dat er niet te veel zouten uitgeplast worden. Voor het medicijn digoxine moet 10 dagen na de start de therapeutische spiegel bepaald worden. Dis is nodig om er zeker van te zijn dat de dosering juist is ingesteld.

Na het stellen van de diagnose is het aan te raden om iedere 6 maanden een controle te laten uitvoeren door de dierenarts. Hierbij wordt (indien nodig) de echo of röntgenfoto herhaald. Daarnaast wordt de bloeddruk gemeten en de medicatie aangepast (indien nodig). 

Prognose

De levensverwachting van een hond met een hartruis hangt af van de onderliggende oorzaak. In de meeste gevallen is er sprake van een lekkende hartklep. Deze aandoening is helaas onomkeerbaar. Met behulp van medicijnen wordt het hart ondersteunt en vocht achter de longen behandeld. Met de juiste medicijnen kunnen honden nog maanden tot jaren in goede gezondheid verder leven.

Indien er sprake is van een aangeboren afwijking is de prognose wisselend. In het geval van een Persisterende Ductus Arteriosis (bloedvat tussen de aorta en longader) is dit goed te behandelen. De verbinding tussen de bloedvaten wordt dichtgezet, waarnaar het probleem is verholpen. Dit geldt wel voor puppy’s waarbij het hart nog geen gevolgen heeft ondervonden (zoals een vergroot hart). In het geval van een vernauwing van de aorta wordt nog weleens een ballonnetje geplaatst op de plek van de vernauwing. Dit ballonnetje wordt opgeblazen, waarnaar de vernauwing wordt opgeheven. Voor alle aangeboren hartaandoeningen geld: een snelle behandeling draagt veelal bij aan een goede prognose.

Kosten

De kosten voor een hartecho bedraagt ongeveer 150-200 euro. Dit zelfde bedrag geldt ook voor het maken van een röntgenfoto van de borstholte. Hierbij komen nog consultkosten en indien nodig een bloedonderzoek. De kosten voor de medicijnen hangen af van het lichaamsgewicht van jouw hond. Bij kleine honden kost dit gemiddeld 60-100 euro per maand. Voor grote honden liggen de kosten hoger.