Dracht & bevalling bij de hond

“Bevalling & dracht bij de hond” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Puppy’s zijn hetgene waar menig hart van smelt. Het is echter wel belangrijk om je goed voor te bereiden als je van plan bent om een nestje met jouw hond te krijgen. Een goede voorbereiding is het halve werk. In dit blog leer je alles over de duur van de zwangerschap bij de hond, hoe jij je het beste kunt vorbereiden en waar je op moet letten als het zover is. 

Inhoudsopgave ‘Bevalling & dracht bij de hond’

1. Hoe lang is een hond zwanger?
2. Voorbereiden op de dekking
3. Zorg tijdens de dracht
4. Symptomen van de dracht & bevalling
5. Paklijst
6. Nazorg voor teef en pups
7. Kosten
8. Conclusie

Hoe lang is een hond zwanger?

De zwangerschap van een hond wordt ook wel dracht genoemd. De gemiddelde dracht duurt 57-68 dagen. De meeste teven bevallen op de 63e dag. Er is echter veel variatie tussen de verschillende rassen. 

Het aantal pups dat een teef baart is ook heel variabel. Dit hangt af van het ras, leeftijd van de moeder en het aantal pups. Over het algemeen krijgen honden 1 tot 12 pups per nest. 

Voorbereiding op dekking

Fokadvies

Er wordt veel gesproken over de gezondheidsrisico’s van bepaalde rassen. Denk hierbij aan de korte snuit van de Franse Bulldog, oogproblemen bij de Old English Bulldog of heupdysplasie bij de Duitse Herder. Het is daarom belangrijk om goed na te denken over of jouw teef geschikt is om mee te fokken. Per ras zijn er (genetische) testen beschikbaar om vooraf bepaalde ziektes uit te sluiten. Hiervoor is het gemakkelijk om gebruik te maken van de Rashondenwijzer. Op deze site krijg je een overzicht van de erfelijke aandoeningen per ras. Je eigen dierenarts kan je helpen bij het uitsluiten van bepaalde erfelijke ziektes.

Het is belangrijk om zeker te zijn dat je met een gezonde hond fokt, zodat in de toekomst het ras kan blijven bestaan. Voor het vinden van een juiste reu zijn er verschillende opties. Dit kan vanuit je eigen omgeving, maar ook via Dutch Dog Data van de Raad van Beheer. Hier heb je de mogelijkheid om een geschikte reu uit te kiezen.

Het juiste moment van dekking 

Het juiste moment van dekking hangt af van de cyclus van de teef. De loopsheid begint met de pro-oestrus. Er is rode uitvloeiing zichtbaar en daarnaast is de vulva is opgezet. De teef likt vaak aan haar vulva en is onrustig of humeurig. Reuen uit de buurt tonen interesse, maar ze laat zich echter nog niet dekken. Na ongeveer 9 dagen begint de oestrus. Deze fase duurt enkele dagen. De teef is nu op en top vruchtbaar. De kans op zwangerschap (dracht) is nu dan ook het grootste. Dit herken je doordat de teef zich laat dekken. De staart wordt hierbij naar de zijkant gehouden. De vulva wordt in deze fase minder rood en er is minder uitvloeiing zichtbaar. In het begin van de oestrus vindt de eisprong plaats. 

De dekking kan op natuurlijke wijze plaatsvinden, waarbij de teef en de reu paren. Daarnaast is het ook mogelijk door middel van kunstmatige inseminatie, waarbij het sperma van de reu wordt ingebracht in de baarmoeder van de teef.

De dekking

Tijdens het paren stelt de reu zich bovenop de teef en probeert hij te penetreren. Dit kan enkele pogingen vereisen voordat de dekking succesvol is. De eigenaar kan de dekking bevestigen door te observeren of de reu ‘vast’ blijft zitten, met hun genitaliën nog steeds gekoppeld. Dit is een teken dat de ejaculatie heeft plaatsgevonden. Na de dekking kan het nuttig zijn om de teef en de reu enige tijd gescheiden te houden om te voorkomen dat er verdere pogingen tot dekking plaatsvinden.

Figuur 1: Via de Rashondenwijzer krijg je een risico-analyse per ras. Het betekent niet dat je met dit ras niet meer moet fokken. Wel betekent het dat je voorzichtig en bewust moet zijn met welke combinatie je een nestje wilt. 

Zorg tijdens de dracht

Tijdens de dracht is het belangrijk om goed voor de teef te zorgen. Zo is het belangrijk om de juiste voeding te geven en de gezondheid door de dierenarts te laten beoordelen.

Voeding

De energiebehoefte van de teef verandert in de loop van de dracht. De eerste 5 weken van de zwangerschap mag je het standaard voer geven. Kies voor een kwalitatief goed merk, zoals Hill’s, Royal Canin of Purina.

Na dag 35 is het belangrijk om de voeding aan te passen. In deze fase groeien de pups het snelste en daarom hebben ze meer  behoefte aan eiwitten. Geef haar in dit geval ongeveer 10-15% extra voeding. Verdeel het voer over 3 tot 4 maaltijden per dag.

De dagen voor de bevalling is er vaak sprake van een verminderde eetlust. Dit ontstaat vaak door druk van de baarmoeder op de maag. In dit geval zou je de voeding over 6-8 giften per dat kunnen verdelen.

Na de bevalling komt de melkproductie op gang. In deze fase is het belangrijk dat ze meer voeding binnen krijgt. In sommige gevallen is dit wel 3-4x zoveel als normaal. Dit houdt vaak drie tot vier weken na de bevalling aan. Na deze fase krijgen de pups ook vast voedsel aangeboden. HIerdoor daalt de melkproductie en dus ook de behoefte aan voer voor de teef. De meeste pups drinken na 8 weken geen melk meer en gaat de teef terug naar haar normale hoeveelheid voedsel.

Zorg bij de dierenarts

Na een lichamelijk onderzoek van de teef is het verstandig om ook de gezondheid van de pups te beoordelen. De dierenarts maakt in dit geval gebruik van een echo en/of rontgenfoto. Met behulp van een echo of rontgenfoto is het mogelijk om de gezondheid van de pups te monitoren. 

Echo: een echo wordt meestal gemaakt tussen dag 28-35. Hierbij wordt de snelheid van de hartslag en de gezondheid van de pups vastgesteld. Het is lastig om met behulp van een echo het aantal pups te beoordelen, aangezien veel pups elkaar overlappen, waardoor je sommige pups niet goed kun zien. 

Rontgenfoto: een rontgenfoto wordt gemaakt vanaf dat 45 van de dracht. De skeletjes zijn verbeend, waardoor de individuele pups veel beter zichtbaar zijn. Zo weet je wat je kunt verwachten als het moment van de bevalling aanbreekt. 

Symptomen van de dracht

Er zijn verschillende symptomen die opvallen tijdens de dracht (zwangerschap):

• Veranderingen in gedrag: Sommige teven vertonen gedragsveranderingen zoals toegenomen aanhankelijkheid of juist afzondering.
• Fysieke veranderingen: Na ongeveer 21 dagen begint de buik van de teef langzaam te groeien. Dit gaat gepaard met gewichtstoename en een verandering in de lichaamsbouw.
• Veranderingen in eetlust: Veel teven hebben een andere eetlust tijdens de dracht, soms zelfs verminderde eetlust in het vroege stadium.

Paklijst

Er zijn verschillende benodigdheden die verstandig zijn om vooraf aan te schaffen:

Figuur 2: Paklijst voor de bevalling bij de hond.

De bevalling

De bevalling bestaat uit verschillende fasen:

• Fase 1: Voorbereidingsfase
• Fase 2: Ontsluitingsfase
• Fase 3: Uitdrijvingsfase (geboorte van de eerste pup)

Fase 1: Voorbereidingsfase 

Tegen het einde van de dracht zal de teef mogelijk beginnen met nestgedrag, zoals het zoeken naar een geschikte plek voor de bevalling.

Zo’n 12-24 uur voor de bevalling daalt de lichaamstemperatuur met 0.5-1.5 graden.

Andere symptomen die opvallen zijn:

• Verminderde eetlust
• Braken
• Zwelling van de melkklieren
• Graven in de werpkist
• Likken van de vulva
• Vaker plassen

De bevalling begint vervolgens met voorweeën, waarbij de teef onrustig wordt en haar lichaam zich voorbereidt op de geboorte.

Fase 2: De ontsluitingsfase

Deze fase start zodra de lichaamstemperatuur is gedaald en je hond tekenen vertoont, zoals dikke witte uitvloeiing, hijgen, likken, braken, graven en rusteloosheid. Deze fase kan wel 6-12 uur duren.

Fase 3: De uitdrijvingsfase (geboorte van de eerste pup)
Er wordt gestart met persen. De uitvloeiing van de teef varieert tussen bloederig en groen. Bij actief persen, moet er binnen 30-45 minuten een pup worden geboren. Indien de teef niet actief perst of incidenteel, duurt het langer (liever niet langer dan 2 uur). Indien er binnen 2 uur geen pup komt is het verstandig om de dierenarts te bellen. In dit geval helpt het vaak om het zogenaamde Ferguson reflex op te wekken (handmatig stimuleren van de vagina) of het geven van oxytocine (weeënopwekker).

Elke puppy wordt meestal in een vruchtblaas geboren en de moeder opent meestal zelf deze vruchtblaas met haar bek. Daarnaast bijt ze de navelstreng door en likt de puppy  de ademhaling te stimuleren. Indien de moeder dit niet doet, is het verstandig om zelf snel de vruchtblaas te openen, zodat de pup kan ademen. Bind de navelstreng af (van de pup en indien nodig aan de kant van de moeder). Wrijf de pup met een handdoek om op deze manier de ademhaling te stimuleren. Zuig indien nodig slijm uit het bekje af. Elke pup heeft een eigen nageboorte. Deze wordt na de geboorte van de pup uitgedreven. De teef eet deze vaak zelf op. Voorkom dat de teef er meer dan 4 op eet, aangezien ze hier diaree van kunnen krijgen. 

Tussen de geboorte van elke puppy kan een pauze van enkele minuten tot enkele uren optreden. Het is belangrijk om te letten op de frequentie van de weeën en de vordering van de bevalling.

Bel de dierenarts indien:

• de teef 30 minuten perst zonder vordering
• gedurende 2 uur zwak perst, zonder vordering
• als de teef 2-3 uur na de vorige pup nog niet perst (en er nog wel pups in de baarmoeder zitten)
• ziekteverschijnselen bij de teef
• abnormale uitvloeiing (groene uitvloeiing duidt op het loslaten van de placenta. Dit is normaal als er al meerdere pups zijn bevallen. De bevalling moet wel volgens plan verlopen, want als dit te lang duurt krijgt de pup te weinig zuurstof)

Nazorg voor teef en pups

Nazorg voor de teef

Het is belangrijk om de gezondheid van de teef niet uit het oog te verliezen. De voedingsbehoefte neemt fors toe na de bevalling, aangezien er veel melk geproduceerd moet worden. Geef daarom eiwitrijke voeding, verdeeld over meerdere giften per dag. De hoeveelheid voeding is soms wel 4x zoveel als normaal. Houd daarnaast het lichaamsgewicht van de teef goed in gaten. Zo weegt een gezonde teef na de bevalling zo’n vijf tot tien procent meer dan haar normale gewicht. Enig gewichtsverlies door de melkgift is niet afwijkend, maar voorkom dat ze teveel afvalt. 

Nazorg voor de pups

Zodra de pup geboren is, geeft de moeder vaak de eerste zorg. Ze opent de vruchtblaas, likt de pup schoon en bijt de navelstreng door. Het is verstandig om de pup te wegen en de gezondheid te checken. Let op de navelstreng, kleur van de slijmvliezen, ademhaling en het geslacht. Indien het een groot nestje betreft, is het handig om de pups allemaal een apart halsbandje te geven, zodat je ze afzonderlijk goed in de gaten kunt houden.

Pups drinken iedere 2-3 uur. Houdt dit goed in de gaten. De moeder likt aan de anus van de pups om de te stimuleren dat ze gaan poepen en plassen. Doet de moeder dit niet? Dan kun je dit handmatig doen met een nat washandje. Zorg daarnaast voor een warme omgeving, aangezien pups snel afkoelen. Denk hierbij aan het gebruik van een warmtelamp voor de pups (op ongeveer 30 graden). Zorg dat de moeder niet onder deze lamp hoeft te liggen, aangezien ze dan moeilijk haar rust vindt. 

Het geboortegewicht van een pup varieert tussen de 100-500 gram. Dit hangt af van het ras, zo weegt een Chihuahua uiteraard minder dan een Duitse Herder pup. Een pup groeit gemiddeld 10% per dag, dus een pup van 100 gram, dient de volgende dag 110 gram te wegen. Het is normaal als de pup in 10 dagen zijn geboortegewicht heeft verdubbeld. Indien de pup dit schema niet volgt, krijg hij/zij te weinig binnen. Dit wordt veroorzaakt door te weinig melkgift van de teef, een melkklierontsteking bij de teef of door te weinig zuigkracht van de pup. In dit geval is het nodig om te starten met bijvoeding. De maaginhoud van een pup is ongeveer 5-10% van het lichaamsgewicht. Een pup van bijvoorbeeld 100 gram mag dus maximaal per keer 5-10 ml melk krijgen. Houdt in de beginfase 5% aan en pas de hoeveelheid voeding aan indien nodig. 

Figuur 3: Houdt de pups na de geboorte nauwlettend in de gaten. 

Kosten

De kosten voor een nestje bestaan uit de dekkingskosten (indien dit van toepassing is), materiaalkosten voor de bevalling en nazorg en de kosten voor de dierenarts. Indien de bevalling niet goed verloop, is een keizersnede noodzakelijk. De kosten hiervoor hangen af van de grootte van de teef, aantal pups die er nog in zitten en het type kliniek. Gemiddeld kost een keizersnede tussen de 600-2500 euro.